8 journalistieke lessen van Ernst-Jan Pfauth: ‘We hadden eerder om hulp moeten vragen bij De Correspondent’

De Correspondent moet professioneler worden, besloot mede-oprichter Ernst-Jan Pfauth. Onlangs kondigde hij aan dat hij na negen jaar vertrekt bij de organisatie. Die professionalisering komt dus in handen te liggen van een opvolger. Pfauth blikt terug in acht lessen. ‘Navelstaren ligt op de loer als je een tijd bezig bent.’

1: Wees eerlijk over je eigen rol

‘De Correspondent zit nu op 71.000 leden en zo’n 60 collega’s. Er is een groeispurt nodig én mogelijk, het aantal leden is echt nog niet de max. Daarvoor moet het een professionelere organisatie worden. Op een geven moment is enthousiasme niet meer genoeg en heb je structuur nodig. Onze besluitvorming was te informeel, de werkdruk te hoog. Dat was voor mij heel duidelijk, net als het feit dat ik niet de juiste persoon ben voor die transitie. Daar eerlijk over zijn is goed voor jezelf én de organisatie. Ik richt op 1 maart qua vertrek, want ik blijf totdat er een goede opvolger is gevonden.’

2: Focus op ledengedreven journalistiek

‘Toen we begonnen met De Correspondent was betalen voor online journalistiek een utopie. Kranten publiceerden pdf’s of probeerden te concurreren met Nu.nl. Rob (Wijnberg, mede-oprichter, red.) was er heilig van overtuigd dat het wél mogelijk was. Daarin wist hij mij en veel anderen mee te slepen. Ons doel voor de crowdfunding-campagne was 9 ton, toentertijd het wereldwijde crowdfunding-record. Bizar dat het nog gelukt is ook. Het model bleek te kloppen. Abonnementen op kranten namen sterk af en adverteerders werden belangrijker dan lezers. Terwijl lezersbelangen juist essentieel zijn voor het journalistieke hart. Veel merken doen nu iets vergelijkbaars met ledengedreven journalistiek, Follow the Money is er heel sterk in. Dat komt echt niet alleen door ons, maar we hebben er wel een aandeel in gehad. In het begin had ik nog een eigen bedrijf en daar stopte ik meteen mee toen ik de potentie van De Correspondent zag. Het was uniek, dat wilde ik meemaken.’

3: Werk samen met andere organisaties

‘In 2016 kwamen we in contact met New York University. Zij waren bezig met het Membership Puzzle project en we werden door hen compleet doorgelicht. Dat deden ze ook met een aantal andere merken. Door onze kennis te delen, hebben zij dit kunnen inzetten voor een journalistiek handboek en een fonds. Hiermee worden organisaties geholpen bij het opzetten van een ledensysteem. Omdat het een blijvende impact op de journalistiek heeft, vond ik het heel belangrijk om daaraan mee te werken. Ik ben nog steeds trots op het resultaat.’

4: Roep hulp in wanneer je skills tekort komt

‘Waar ik een beetje van baal, is dat ik niet eerder om hulp heb gevraagd bij de transities waar we steeds in terecht kwamen. Als we bijvoorbeeld leiderschapscoaching hadden gehad of andere experts om ons te ondersteunen, denk ik dat het met het internationale platform The Correspondent bijvoorbeeld heel anders af had kunnen lopen. Waar we mee te maken hadden, zijn namelijk heel gewone startup-groeipijnen. Goede gespecialiseerde mensen kunnen je daar prima mee helpen. Het slaat ook nergens op om alles zelf te willen doen. Dat is onmogelijk en werkt je alleen maar tegen.’

5: Blijf altijd naar je lezers luisteren

‘Essentieel, om te zorgen dat je na een succesvolle innovatie niet achterover leunt en lui wordt. Navelstaren ligt op de loer als je een tijd bezig bent, je bent geneigd je dan te verliezen in de dynamiek van het bedrijf. De leden van De Correspondent hebben altijd suggesties voor wat beter kan, dat is goud waard. Ooit las ik dat Amazon altijd luistert naar hun klanten en dat een belangrijke reden is waarom ze zo groot zijn. De Correspondent is daar ook goed in. Vier medewerkers hebben specifiek de taak om in contact met leden advies over verbeteringen uit te brengen en kwalitatief onderzoek te doen.’

6: Leer van je fouten

‘Ooit bedachten we spoedcursussen. Mensen keken er één keer naar, daarna niet meer. Die cursussen werkten we om tot nieuwsbrieven, die veel succesvoller waren. Je kreeg bijvoorbeeld steeds een nieuw hoofdstuk toegestuurd uit een boek over de toeslagenaffaire. Star vasthouden aan een idee zoals je het in eerste instantie bedacht hebt heeft geen zin. Kijk liever naar wat mensen in de praktijk kunnen met je concept en tweak as you go. Toen onze internationale versie, The Correspondent, misliep, kregen we bakken kritiek over ons heen. Met sommige dingen was ik het eens en met sommige niet. Maar we hadden sowieso duidelijker moeten communiceren dat we het zelf ook even niet meer wisten op dat moment.’

7: Denk niet te beperkt over innovatie

‘Ik zie het vaak: mensen die bij innovatie denken aan VR-brillen, drones en andere technische hoogstandjes. Maar het is zoveel meer. Ik zie innovatie als vanuit jouw perspectief kijken naar het spanningsveld tussen wat je publiek wil en wat jij wil maken. Op basis daarvan ga je zaken ontwikkelen waarvan je publiek zich vaak nog niet realiseert dat ze het willen. Niemand heeft ooit tegen ons gezegd: ‘Ga eens een uniek journalistiek platform bedenken’. Ze zeiden eerder: ‘Bij welke krant ga je nu werken?’. De verbindingen in je hoofd moeten net even wat anders lopen om echt te kunnen innoveren. En die technische trucjes zijn niet het einddoel, meer het middel om ergens te komen.’

8: Leef intentioneel

‘Een term die ik zelf heb bedacht, ik ben redelijk geobsedeerd door dit onderwerp. Mijn leven is rijker als ik af en toe contempleer, zo kan ik beter zien wat belangrijk voor me is. Vaak blijkt het niet datgene wat op de voorgrond staat. Dit is ook ook van toepassing op de journalistiek. Door niet te blijven rennen maar af en toe na denken of wat je doet nog werkt, kom je verder. Zo hebben we bij De Correspondent ooit met de uitgeverij bedacht maar vier boeken per jaar uit te brengen. Daardoor kunnen we elk boek de aandacht en liefde geven die het verdient en zijn het stuk voor stuk bestsellers geworden. Misschien ga ik zelf ook wel een keer een boek schrijven en kan ik bij mijn ex-collega’s aankloppen. Ik wil sowieso meer schrijven, verhalen maken, dicht op de huid zitten van lezers en luisteraars, ook met de podcast die ik maak. Wie weet, wat er nog voor nieuwe ideeën naar boven komen drijven.’

Foto: Rogier Bos