Ana van Es: 'Geef journalisten meer ruimte om op pad te gaan'

Nieuws | De Voorspellers

‘Er is te veel gewauwel in de Nederlandse media: praatprogramma’s waarin iedereen iets zegt over iemand anders, media die veel over zichzelf schrijven. Ook in de kwaliteitskranten zie ik steeds meer entertainment. Ik snap dat wel, want het is een sandwichmodel van lichtere en zwaardere kost. Maar we mogen best wat minder bang zijn dat mensen die zware kost niet lusten.

Verteerbaar

Ik schreef ooit een reportage over de laatste spoorlijn van Irak, die een grote rol speelde in de geschiedenis van het land. Irakese geschiedenis is natuurlijk een doodsaai onderwerp, waar eigenlijk niemand over wil lezen. Maar omdat ik het had opgeschreven als een soort aflevering van Rail Away, door een uit elkaar vallend land, werd het heel goed gelezen. Zo maak je een zwaar onderwerp verteerbaar.

Bezuinigen op verslaggeving is een slecht idee, want het raakt je identiteit als medium

En bij een reportage vanuit Jemen nam ik een verkoper van zonnepanelen als invalshoek. Dat verwacht je niet in een land waar oorlog en honger heerst, dus dat trekt de aandacht van de lezer. Zoek je niet naar zo’n verrassende invalshoek, dan tuimel je al snel in clichés, zoals het stereotype beeld van het uitgemergelde, hongerende kindje. Dat soort verhalen werken bovendien dehumaniserend: ze reduceren mensen tot zielige slachtoffers. Er ís natuurlijk veel ellende, maar je moet als journalist aandacht houden voor het verhaal van de mensen erachter.

Fictie-technieken

Veel lezers stellen zich de Arabische wereld voor als een grote zandbak met een paar zwarte vlaggen erin. Hen verleiden om er tóch over te lezen, lukt niet als je met een gortdroge uiteenzetting komt. Ik gebruik vaak technieken uit het fictieschrijven: een spanningsboog, ‘hoofdpersonen’. Je ziet dat goed geschreven verhalen een comeback maken en goed verkopen.

Eropuit

Het zijn verhalen die je alleen kunt schrijven als je eropuit gaat. Ik hoop dat journalisten dat in 2019 vaker gaan doen. Of je nou naar een spectaculaire oorlog in Jemen gaat, of een provinciestad waar iets in de gemeenteraad speelt: schrijven over wat je ziet maakt journalistieke verhalen aantrekkelijker. Vanuit een kantoor een beetje mensen bellen levert vlakke stukken op en dat is dodelijk. Ik snap dat er weinig geld is, maar bezuinigen op verslaggeving is een slecht idee, want het raakt je identiteit als medium.

Zakelijker worden

De meeste journalisten willen graag meer op pad, maar er moeten wel goede randvoorwaarden zijn. Het zou daarom goed zijn als we beter gaan onderhandelen over onze positie. Wij doen te vaak alsof ons werk liefdewerk is, en dat is het niet. In Mosul (stad in Irak, red.) ontmoette ik een Nederlandse journaliste die vakantie had genomen om daarheen te kunnen. Dat is nobel en heel gedreven, maar er deugt natuurlijk niets aan. We moeten zakelijker worden, want grote uitgevers willen voor een dubbeltje op de eerste rang zitten. Het kan echt iets opleveren: mijn functie stond eerst open als een freelance correspondentschap. Mijn voorwaarde was dat ik in dienst wilde blijven, en dat kon.’

Illustratie door Rosanne van Leusden

Meer voorspellers

Hoe ziet de journalistiek van 2019 eruit? Voor de tweede keer blikken we vooruit op een nieuw jaar. 20 journalisten, developers, onderzoekers en andere mediakenners vertellen wat ze verwachten én hopen dat 2019 gaat brengen. Dit zijn alle voorspellers.

Nieuwsbrief

Ontvang ons laatste nieuws
Hidden
Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.