Henrike van Gelder: ‘Media mogen kinderen en jongeren serieuzer nemen’

‘De uitdaging voor de toekomst is de jeugd te leren kritisch te denken. Dat gaat verder dan leren hoe je fake news kunt herkennen. Waar het over gaat is: je hoort iets, wie zegt het? Waarom zegt diegene dat? Wat vind ik ervan? Het leren stellen van die vragen begint al bij de allerkleinsten. Als kinderen het niet van huis uit meekrijgen of niet op school leren, kan het zomaar zijn dat ze alles geloven wat ze zien. Steeds grotere groepen kinderen zijn afgesloten van goede nieuwsvoorzieningen. Dat mogen we niet bagatelliseren. Het grote risico is dat mensen zich helemaal afsluiten voor journalistiek en niets meer geloven, omdat ze alles en iedereen wantrouwen.

Ik ben best wel idealistisch, ik vind echt dat kinderen moeten opgroeien tot mondige burgers die weten hoe de wereld in elkaar zit en waar ze hun informatie kunnen vinden. Daarom is het goed als er meer journalistieke media komen voor de jeugd, zoals NOS Stories en NUjunior. Die richten zich op het harde, snelle nieuws. Ze vormen geen concurrentie voor ons, wij zijn er voor de achtergronden en de duiding.

Kinderen van het scherm weglokken

Ik ben optimistisch over de jeugdjournalistiek in 2020, omdat ik weet dat wat we doen erg nodig is en dat het werkt. Natuurlijk staat de papieren krant onder druk, onze oplage daalt licht en kinderen en jongeren zitten aan het scherm gekluisterd. Tegelijkertijd biedt dat ons juist kansen: met de papieren krant kunnen we de kinderen van het scherm weglokken. We horen van leerkrachten dat ze juist opgelucht zijn om papier in de klas te hebben, want ook daar gaat al veel digitaal.

Als kinderen niet leren om vragen te stellen, kan het zomaar zijn dat ze alles geloven wat ze zien

Een papieren krant heeft ook een andere toegevoegde waarde: kinderen beginnen vaak achterin met moppen en strips, maar op een gegeven moment komen ze ook op de nieuwspagina’s. Dat geldt voor volwassenen ook; al bladerend kom je in aanraking met onderwerpen waarover je uit eigen beweging nooit zou lezen. Online krijg je alleen voorgeschoteld wat je toch al interessant vindt. De krant in de klas is er natuurlijk voor het ontwikkelen van leesvaardigheid, maar ook om plezier te krijgen in lezen – alleen als je het leuk vindt, ga je ermee door.

Geen bloed, wel goede informatie

Kinderen komen op allerlei plekken in aanraking met nieuws en nare details: op radio, televisie en online. Er zijn niet veel onderwerpen waar we voor terugdeinzen, maar het gaat om de toon. De woord- en vooral beeldkeuze. We laten geen bloed zien en ook geen details van een misdrijf, maar kinderen mogen wel weten wat er is gebeurd. Ook als het gaat om gevoelige onderwerpen als terreur. Ze horen het toch wel, en als ze door de krant goed geïnformeerd zijn kun je er in de klas met ze over in gesprek gaan.

Als ‘volwassen’ media over jongeren berichten, gaat het vaak om negatieve zaken zoals slechte schoolresultaten, gameverslaving of straatgeweld. Er is nu gelukkig wel een kentering te zien, bijvoorbeeld door de aandacht voor de klimaatprotesten. Maar wij weten al jaren dat er veel meer te melden valt. Jongeren zijn heel betrokken, beginnen bedrijven en hebben een mening die gehoord mag worden. Wij zijn niet activistisch, maar we nemen kinderen en jongeren serieus. Dat zouden andere media ook meer mogen doen.’

Alle voorspellers

Hoe ziet de journalistiek van 2020 eruit? Voor de derde keer blikken we vooruit op een nieuw jaar. 20 journalisten, developers, onderzoekers en andere mediakenners vertellen wat ze verwachten én hopen dat 2020 gaat brengen. Dit zijn alle voorspellers.

Lees ook: Filmpjes maken vanuit bed: hoe een Duitse woongroep jongeren met nieuws bereikt 

Illustratie: XF&M