Dit zijn de politieke partijen van plan met de journalistiek

Aan de Tweede Kamerverkiezingen op 15 maart doen 28 partijen mee. In zeventien partijprogramma’s zijn passages te vinden over media en journalistiek. Met uitzondering van DENK gaat elke partij in op de inrichting van de publieke omroep. Behalve het budget en de kerntaken van de omroep, komt ook de vraag ‘wel of geen reclame’ aan de orde, de online toegankelijkheid van de programma’s. Ook bespreken veel partijen de vraag wie er programma’s mogen maken: alleen omroepverenigingen, of ook andere producenten?
De meeste partijen gaan tot op zekere hoogte in op het belang van journalistiek voor de democratie. Veel aandacht is er voor het behoud van regionale en lokale media. Enkele partijen stellen daarnaast praktische voorwaarden rondom het werk van journalisten: aanpassing van de Wet Openbaarheid Bestuur (Partij voor de Dieren), het instellen van een journalistieke eed (DENK).
Elf partijen besteden in hun verkiezingsprogramma geen aandacht aan journalistiek of media, of hebben überhaupt geen programma (GeenPeil, Niet Stemmers).

Partijprogramma’s grootste partijen

VVD, PVV, CDA, D66 en GroenLinks zijn volgens de Peilingwijzer de vijf grootste partijen. In het partijprogramma van de PVV gaat het niet over journalistiek of media. We bespreken daarom ook de zesde grootste partij: de Partij van de Arbeid. De volgorde is bepaald door de mate waarin het partijprogramma aandacht besteedt aan dit onderwerp.
D66: Omroep minder ouderwets
Onafhankelijke, hoogwaardige en kritische journalistiek op landelijk, regionaal en lokaal niveau. Daar pleit D66 voor in het partijprogramma, waarin uitgebreid wordt ingegaan op de rol van media en het belang van journalistiek voor de democratie.
De publieke omroep behoudt als kerntaken nieuws, informatie, cultuur en educatie. De omroep moet minder ‘ouderwets’ worden en meer pluriform: ook producenten die niet bij een traditionele omroepvereniging horen, mogen programma’s maken. Bezuinigingen op de publieke omroep worden gehalveerd. De bezuiniging op regionale omroepen gaat met 5 miljoen omlaag. Regionale omroepen moeten bovendien zendtijd krijgen op landelijke netten.
PvdA: 100 miljoen extra naar omroep
Over de taak van journalisten wordt in het partijprogramma van de PvdA weinig gezegd, behalve dat zowel nationaal als internationaal journalisten beschermd moeten worden in hun vrije nieuwsgaring.
De publieke omroep mag wat betreft de PvdA ook amusement brengen. Wel moet de onderscheidende, publieke kwaliteit van de programma’s toetsbaar zijn. PvdA wil een fonds voor nieuw talent en onconventionele programma’s. Er moet 100 miljoen euro extra naar de publieke omroep, waaronder ook de regionale en lokale omroepen. De PvdA pleit verder voor media-educatie.
VVD: Omroepbudget omlaag
De VVD reduceert de kerntaken van de publieke omroep tot nieuws en educatie. Het omroepbudget gaat omlaag, de kosten per programma moeten inzichtelijk worden. De publieke omroep moet daarnaast een ombudsman aanstellen. Ook de VVD stelt voor dat regionaal en lokaal nieuws aandacht krijgt via de landelijke publieke omroep.
Het belang van journalistiek voor de democratie wordt kort aangestipt. Meer aandacht is er voor de manier waarop mensen media tegenwoordig consumeren. De inhoud van de publieke omroep moet online overal toegankelijk zijn, ook in het buitenland.
GroenLinks: Wettelijke bronbescherming voor journalisten
De kerntaken van de publieke omroep zijn volgens GroenLinks nieuws, informatie, cultuur en educatie. Maar sport en amusement mogen ook, om een breder publiek te bereiken. Programma’s moeten op internet gratis en zonder reclame beschikbaar zijn. Ook onafhankelijke producenten kunnen programma’s maken.
Wat betreft de positie van journalisten is GroenLinks het meest praktisch: journalisten moeten wettelijke bronbescherming krijgen, inclusief verschoningsrecht. Aftappen van journalisten mag alleen met rechterlijke toestemming. Media-educatie staat ook op het lijstje van GroenLinks.
CDA: Controlerende functie
‘Pluriforme media in een sterke democratie’ is de kern van de zeer korte passage over journalistiek in het partijprogramma van het CDA. Het belang van journalistiek wordt benadrukt, evenals het behoud van de publieke omroep en regionale omroepen. Media hebben naast een controlerende functie een informatieve rol.

Ook opvallend

Er zijn twee kleinere partijen die in hun programma relatief veel aandacht hebben voor journalistiek: de Vrijzinnige Partij en de ChristenUnie.
Vrijzinnige Partij
De Vrijzinnige Partij heeft veel aandacht voor de rol van journalistiek in de democratie. Goed geïnformeerde burgers en vrije uitwisseling van ideeën zijn essentieel. Waarheidsgetrouwe en eerlijke berichtgeving zijn daarom noodzakelijk. De Vrijzinnige Partij is van mening dat checks and balances op naleving van de Journalistieke Code ontbreken en pleit daarom voor een NL Checkt-bureau: een actieve rol voor de Raad van Journalistiek, naast klachtenbehandeling.
ChristenUnie
De ChristenUnie gaat vooral in op de publieke omroep. Ledenomroepen zijn voor de ChristenUnie de kern daarvan, en levensbeschouwing een belangrijke pijler. De omroep geeft ruimte aan diversiteit. Gratis toegang tot de inhoud is vereist. Het lokale media-aanbod moet op peil worden gehouden.
Over het belang van journalistiek wordt alleen gezegd dat journalisten een controlerende functie hebben ten opzichte van de overheid.
Foto door Patrick Rasenberg