Onderzoek

GR18 in het nieuws | Langedijk

Het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek voerde onderzoek uit naar de gemeenteraadsverkiezingen van 21 maart 2018. Negen gemeenten werden onderzocht, van Amsterdam tot Smallingerland, waarbij we keken naar nieuwsgebruik, nieuwsaanbod en stemgedrag. Het onderzoek geeft inzicht in de rol die lokale media spelen bij de verkiezingen, hoe lokaal nieuws wordt geconsumeerd en in hoeverre media(gebruik) van invloed is op stemgedrag. Het onderzoek is uitgevoerd in samenwerking met LJS Nieuwsmonitor, Vrije Universiteit Amsterdam en Hogeschool Windesheim.

Profiel gemeente Langedijk

Dat Langedijk met nog geen 29.000 inwoners een van de kleinste gemeenten is binnen dit onderzoek, betekent niet dat hier in de lokale politiek niets gebeurt. In februari nog ondervond deze bundeling van West-Friese dorpen de gevolgen van de nationale politieke rel rond PvdA-senator Marleen Barth en haar man Jan Hoekema, die bij zijn vertrek als burgemeester van Wassenaar in het geheim extra wachtgeld had gekregen. Hoekema was op dat moment waarnemend burgemeester in Langedijk, maar besloot na de ontstane ophef terug te treden uit deze functie.

Dat Jan Hoekema de ambtsketting droeg als tussenpaus, kwam door de aanstaande ambtelijke fusie. De gemeente Langedijk, die bestaat uit de dorpen Broek op Langedijk, Noord-Scharwoude, Zuid-Scharwoude, Sint-Pancras, Oudkarspel en (een deel van) Koedijk, is naar verluidt te klein om alle taken waarmee een lokaal bestuur anno 2018 belast is, naar behoren uit te kunnen voeren. Langedijk gaat daarom een ambtelijke fusie aan met de grotere buurgemeente Heerhugowaard. Hierbij wordt het ambtelijk apparaat overgeheveld, maar blijft het bestuur onafhankelijk.

In de raadszaal van Langedijk staan 21 zetels. De coalitie en het college van B&W werd de afgelopen jaren gevormd door Dorpsbelang Langedijk, VVD en CDA. Opvallend is dat het CDA tegenstander is van de ambtelijke fusie. Deze tweedeling in de coalitie leidde in eerste instantie niet tot onrust, maar zal waarschijnlijk wel invloed hebben op de vorming van een nieuw college.

  • Inwoners: 27.834
  • Gemiddeld inkomen: 24.100 (landelijk: 24.100)
  • Migratieachtergrond: 10,8% 
    (waarvan 4,8% niet-westers)
  • Totaalaantal zetels: 21

Zetels in de gemeenteraad per partij

Conclusies
  • De kiezers in Langedijk zijn relatief ouder dan in de andere gemeenten en er worden relatief veel kranten gelezen.
  • Burgers in Langedijk gebruiken veelvuldig lokale media om zich te informeren over de gemeenteraadsverkiezingen.
  • Regionale en lokale media van Langedijk besteedden relatief heel weinig aandacht aan de winnaar van de verkiezingen, Dorpsbelang, terwijl de landelijke partijen, vooral de VVD, veel aandacht kregen.
  • Het belangrijkste thema voor de kiezers in Langedijk is Zorg & Welzijn. In de media komt dit thema aanzienlijk minder vaak terug. Veel meer gaat het over Bestuur & Democratie en over Kunst & Cultuur.
  • De lokale partij Dorpsbelangen Langedijk wordt vooral geassocieerd met Verkeer & Infrastructuur en het belangrijke thema Bouw & Wonen.
  • Facebook speelde een bescheiden rol in de campagne. Partijen en media in de gemeente krijgen weinig respons van de volgers.
Onderzoeksresultaten

Langedijk telt veruit de minste jongeren en kent de meeste ouderen in vergelijking met de andere gemeenten. Het opleidingsniveau ligt iets lager dan in de meeste overige gemeentes, maar het gemiddelde inkomen is precies gelijk aan het landelijk gemiddelde. In verhouding tot de andere onderzochte gemeenten zijn Langedijkers niet zo geïnteresseerd in politiek en nieuws en voelen zij zich niet erg betrokken bij hun gemeente.

Hoewel de inwoners van Langedijk nog niet hun democratische zegje hadden kunnen doen over de ambtelijke fusie, zijn coalitiepartijen hier niet zwaar op afgerekend. Alleen Dorpsbelang Langedijk verloor één zetel, waardoor een meerderheid vormen met dezelfde partijen, VVD en CDA, de komende vier jaar net niet mogelijk is.

Bestuur & Democratie is het hete hangijzer in de gemeente Langedijk. Niet alleen de fusie met buurgemeente Heerhugowaard ligt hieraan ten grondslag, ook de perikelen rond het aftreden van waarnemend burgemeester Hoekema dragen hieraan bij. Toch is dit thema niet het belangrijkste voor de keizers. Dat is het thema Zorg & Welzijn: 19 procent van de ondervraagden noemt dit als belangrijkste onderwerp in aanloop naar de verkiezingen. Vooral onder de gebruikers van lokaal nieuws speelt dit thema. Kiezers die geen of weinig nieuws volgen, vinden dit thema minder belangrijk. Zij maken zich vooral zorgen over het thema Onderwijs & Wetenschap.

Hoewel Zorg het belangrijkste thema is voor de kiezers in Langedijk is dit onderwerp onderbelicht in de media. Slechts 4 procent van de inhoudelijke berichten gaan over de Zorg. Relatief de meeste aandacht voor dit onderwerp is terug te vinden in het Langedijker Nieuwsblad.

De media in Langedijk hebben meer dan in andere gemeenten oog voor wat er gebeurt rond de campagnes en voor bestuurlijke perikelen, met name het schandaal rond waarnemend burgemeester Hoekema. Het tweede thema voor de kiezers, Bouw & Eonen, krijgt in de lokale en regionale media wel iets meer aandacht dan in de meeste andere gemeenten, maar een dominant thema is het zeker niet.

Wat het Langedijkse nieuws ook niet domineert, zijn lokale politieke partijen. Dit is scheef: in geen van de onderzochte gemeentes is het aandeel van lokale partijen in de raad zo groot. Toch is er alleen in Bunschoten minder aandacht voor de lokale partijen. De partij die in de meeste politieke berichten verschijnt, is de VVD (28 procent) gevolgd door de PvdA (23 procent), het CDA (20 procent) en GroenLinks (17 procent). In geen andere gemeente wordt GroenLinks relatief zo vaak genoemd.

Natuur & Milieu
Veiligheid
Verkeer

Zorg
Bouw & Wonen
Veiligheid

Evenmin als het thema Zorg en Welzijn domineren lokale partijen het Langedijkse nieuws. In dit opzicht is de verhouding zoek: in geen van de onderzochte gemeenten is het aandeel van lokale partijen in de raad zo groot als hier. Toch is er alleen in Bunschoten minder aandacht voor de lokale partijen. De partij die in de meeste politieke berichten verschijnt, is de VVD (28 procent) gevolgd door de PvdA (23 procent), het CDA (20 procent) en GroenLinks (17 procent). In geen andere gemeente wordt GroenLinks relatief zo vaak genoemd als in Langedijk.

De grootste partij van Langedijk, Dorpsbelang, wordt in de berichtgeving van de regionale media niet of nauwelijks genoemd. Met een van de jongste lijsttrekkers van het land kreeg Hart voor Langedijk/D66 nog enige aandacht in het Noordhollands Dagblad en ook had het medium nog aandacht voor Kleurrijk Langedijk, maar de meeste aandacht ging uit naar de landelijke partijen. Opvallend is dat het CDA veelvuldig genoemd wordt. In de media domineren de landelijke partijen, vooral de VVD is daar prominent aanwezig. In de media specifiek gericht op Langedijk is wel meer aandacht voor Dorpsbelang. Vooral in het Langedijker Nieuwsblad is dit het geval, al krijgt Kleurrijk Langedijk meer aandacht.

In dit onderzoek is gebleken dat kiezers die buiten landelijke media ook nog lokaal nieuws volgen, eerder geneigd zijn om te stemmen op lokale partijen. Dorpsbelang Langedijk heeft inderdaad de meeste aanhang onder de groep kiezers die ook lokaal nieuws gebruiken om zich te informeren. Kiezers die weinig tot geen nieuws volgen stemmen vaker op landelijke flankpartijen als SP, PVV, PvdD en GroenLinks. Die partijen zijn alleen, op GroenLinks na, niet actief in Langedijk. Vermoedelijk wijken weinig geïnteresseerde kiezers daardoor uit naar lokale partijen. Dit zou een opmerkelijk resultaat verklaren, namelijk dat er in de ‘weinig-nieuws-groep’ meer op lokale partijen wordt gestemd dan in de ‘lokaal-nieuws-groep’. Verder valt op dat de groep kiezers die weinig tot geen nieuws volgen, relatief veel heeft gestemd op de PvdA en niet op de VVD, de tweede partij in Langedijk.

Bewoners van Langedijk maken van alle onderzochte gemeenten het minste gebruik van sociale media. Dat lijkt zijn weerslag te hebben op het gebruik van Facebook door politieke partijen: nergens anders plaatsen deze in absolute zin zo weinig berichten.

Dorpsbelang Langedijk is de grootste geworden van de Noord-Hollandse kerngemeente en plaatste op GroenLinks na ook de meeste berichten op Facebook. Toch is er, net als in andere gemeentes, weinig reden om aan te nemen dat dit hun succes verklaart. Dorpsbelang Langedijk kreeg ondanks de grote hoeveelheid berichten zelfs in absolute zin minder respons van hun publiek dan bijvoorbeeld de ChristenUnie, die maar een zetel behaalde. En om het beeld van het geringe belang van politieke Facebook-pagina’s nog verder te versterken: Dorpsbelang Langedijk heeft nog geen tweehonderd volgers, maar kreeg toch 2.226 stemmen.

Dat Langedijkers weinig sociale media gebruiken is ook te zien aan de gemiddelde respons op berichten van nieuwsmedia. In geen van de onderzochte gemeentes worden berichten zo weinig geliked, gedeeld of becommentarieerd als hier. En dan haalt het Noordhollands Dagblad dat gemiddelde ook nog eens flink op.