Grote willekeur bij gemeenten in kosten gehandicaptenparkeerkaart: bij de een gratis, bij de ander 471 euro

Nieuws | Talentprogramma
  • Redactie
  • 16 juni 2021
  • 1559 woorden , 7 min. lezen

In Heerlen betaal je 471,25 euro, in Rotterdam 83,60 euro en als inwoner van Hardenberg of Bloemendaal hoef je zelfs helemaal niets te betalen voor de Europese Gehandicaptenparkeerkaart (GPK). De kosten voor de GPK verschillen enorm per gemeente, zo blijkt uit onderzoek van Media Perspectives*. Belangenvereniging Ieder(in) noemt het onuitlegbaar. “Marge kan, maar die kan nooit zo groot zijn.”

Door Heleen Peeters, Aimée Kniese, Elisabeth van Kleef en Stefan Buitenhuis

De gehandicaptenparkeerkaart is bedoeld voor mensen met een lichamelijke beperking, die niet verder dan honderd meter kunnen lopen met behulp van krukken of een ander hulpmiddel. Met zo’n kaart kunnen ze bijvoorbeeld dichtbij de ingang van voorzieningen, bijvoorbeeld van de supermarkt, parkeren. De kaart wordt uitgegeven door de gemeente en is maximaal vijf jaar geldig.

Geen hebbedingetje

Heel handig, maar zo’n kaart krijg je niet zomaar. “Als de kaart wordt toegekend heb je zo’n kaart ook echt nodig. Om je werk te kunnen doen, onderwijs te volgen of je sociale contacten te onderhouden. Zo’n kaart is nodig voor je zelfstandigheid, voor de regie over je eigen leven. Het is geen hebbedingetje. Het is noodzaak”, zegt beleidsmedewerker mobiliteit en toegankelijkheid Martin Boerjan van belangenvereniging Ieder(in).

Voor iemand als Stefan van Rijs uit Zwolle is de GPK pure noodzaak. Hij heeft zijn auto nodig om naar zijn werk te gaan, maar ook om zijn vrienden buiten Zwolle te bezoeken. Zijn donkergrijze bestelbus met rolstoellift geeft hem de vrijheid om volop onderdeel te zijn van de samenleving, maar hij zou een probleem hebben zonder GPK, omdat hij bijvoorbeeld niet bij het knopje in de garage kan om het kaartje te pakken en dus niet overal zijn auto kan parkeren. Daarom is een GPK van essentieel belang voor hem. “Voor mij zijn de gehandicaptenparkeerplaatsen echt noodzakelijk. Ze zijn vaak dicht bij een locatie en ze zijn vaak wat ruimer opgezet. Dat heb ik ook echt nodig om met de rolstoel in en uit te stappen. En zonder gehandicaptenparkeerkaart mag ik niet op deze plekken staan.”

Tekst gaat door onder de foto

Verschillende kosten

Waar Stefan in zijn eigen gemeente een redelijk gemiddeld bedrag van 117,60 euro moet betalen voor een gehandicaptenparkeerkaart zou hij die in Bloemendaal, Ermelo of Hardenberg gratis krijgen. En zou Stefan inwoner zijn van bijvoorbeeld Gouda (191,15 euro) dan zou hij juist een hoger bedrag op zijn rekeningafschrift zien.

Uit de verzamelde data van gemeentewebsites blijkt dat de gemeente waar je woont en waar je de kaart dus aan moet vragen, grote invloed heeft op de prijs die je moet betalen. De gemiddelde prijs die gemeenten van hun burgers vraagt is 105,35 euro. Er zijn echter gemeenten waar die prijs dusdanig oploopt dat hij meer dan tweehonderd euro kost. In vijf gemeenten loopt de prijs zelfs op tot ruim boven de driehonderd euro. Een flink bedrag als je nagaat dat exact dezelfde kaart, met dezelfde geldigheid, in ruim veertig gemeenten dertig euro of minder kost.

Waar deze prijzen op gebaseerd zijn is onduidelijk. Op basis van de cijfers lijkt het aantal inwoners in een gemeente of dat het een stad of een dorp is, niet uit te maken. Want in Den Haag (259,90 euro) betaal je een stuk meer dan in Rotterdam (83,60 euro) of Utrecht (89,25 euro).

Deze verschillen zijn ook aanwezig in de kleinere gemeenten. Zo betaal je in Voorschoten (96,80 euro) of Goirle (88,53 euro) een bedrag dat dicht bij de gemiddelde prijs zit, terwijl de kosten bij vergelijkbare gemeenten, zoals Oegstgeest of Loon op Zand, bij de hoogste van Nederland horen.

De vijf duurste gemeenten

Gemeenten Provincie inwoners Kosten
Heerlen Limburg 86936.0 471.25
Oegstgeest Zuid-Holland 25064.0 341.20
Lelystad Flevoland 79811.0 320.00
Loon op Zand Noord-Brabant 23504.0 312.90
Rucphen Noord-Brabant 23080.0 301.65

 

Onuitlegbare prijsverschillen

Door decentralisatie mogen gemeenten nu eenmaal hun eigen regels voor de GPK bepalen, laat Ruud Koerts namens de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) weten. “Bij een gedecentraliseerde bevoegdheid gaan de kosten nu eenmaal uiteenlopen. De ene gemeente heeft het immers anders georganiseerd dan de ander en niet altijd worden de kostenposten op dezelfde manier aan het product toegerekend.”

Boerjan van Ieder(In) heeft daar begrip voor, maar maakt daarbij wel een kanttekening: “Een marge kan, maar die kan nooit zo groot zijn. Deze verschillen zijn onuitlegbaar.” Ook voormalig minister van Gehandicaptenzaken, Rick Brink is verbaasd als hij hoort dat de GPK in sommige gemeenten meer dan driehonderd euro kost: “Bizar. Het is betalen om een voorziening die noodzakelijk is. Een voorziening waar je niet op hebt gevraagd. Je vraagt er niet om met een beperking geboren te worden of die te krijgen in je leven.”

Heerlen uitschieter

De absolute uitschieter is de gemeente Heerlen. In deze stad betaal je (soms) 471,25 euro voor de GPK, terwijl de kosten in het buurdorp Simpelveld, nog geen tien kilometer verderop, 14,90 zijn. En ook de andere gemeenten rond Heerlen, zoals Voerendaal (€ 101,65), Kerkrade (€ 96,50) en Landgraaf (€ 86,35) blijven onder de gemiddelde prijs. Alleen in buurgemeente Brunssum (€ 212,15) betaal je meer dan het landelijk gemiddelde. Sittard-Geleen, een gemeente uit dezelfde provincie met een vergelijkbaar aantal inwoners als Heerlen, vraagt 106,75 euro voor de kaart.

De gemeente Heerlen laat in een schriftelijke reactie weten dat deze prijs alleen gevraagd wordt in uitzonderlijke gevallen. Communicatieadviseur Sanne Brandwagt van de gemeente Heerlen: “Met ingang van 2021 is door de gemeenteraad (op voorstel van het college) besloten alleen als het echt nodig is nog een keuring bij de GGD aan te vragen. Dus in alle overige gevallen blijft het bij € 111,25.” Volgens Brandwagt is een medische keuring bij de aanvraag van de GPK bij slechts bij 1% van de aanvragen nodig. En in die gevallen worden de keuringskosten door de gemeente vergoed wanneer mensen een inkomen hebben tot hoogstens 110% van het minimum.

Heerlen 471,25
Brunssum 212,15
Voerendaal 101,65
Kerkrade 96,50
Landgraaf 86,35
Simpelveld 14,90

Op hoop van zegen

In het verleden lagen de kosten voor de GPK in Heerlen een stuk lager, maar toen werd de kaart ook wel eens op hoop van zegen aangevraagd, zonder dat mensen hem echt nodig hadden. De gemeente draaide dan wel op voor de kosten van de keuring. “Maar nu de prijzen hoger zijn, wordt er beter over nagedacht”, laat Sanne Theunissen, medewerker van de WMO in Heerlen weten: “Het maakt mensen misschien wel wat kritischer, dat ze denken; heb ik ‘m wel echt nodig? Mensen kunnen zelf vaak ook wel de inschatting maken of ze honderd meter kunnen lopen of dat ze dat absoluut niet redden.”

Brink is tegenstander van dit soort maatregelen: “Een financiële drempel opwerpen omdat er anders misbruik wordt gemaakt van de kaart is geen goed idee. Hiermee benadeel je mensen die ‘m echt nodig hebben.” Theunissen onderschrijft wel dat 471,25 euro een fors bedrag is. “Ik hoor wel vaak mensen zeggen: ‘Zo, dat is wel veel geld’.”

Prijsopbouw

De prijs is voor de GPK is voornamelijk opgebouwd uit twee delen; De leges die de gemeente rekent over de aanvraag of het daadwerkelijk maken van de kaart en de kosten van een medische keuring. Maar bij ruim honderd gemeenten is niet duidelijk hoe de prijs is opgebouwd.

Leges

“Voor zover dat in de gemeentelijke Legesverordening is opgenomen mag de gemeenten leges vragen. Er is geen limiet vastgesteld. Gemeenten mogen de hoogte van de leges zelf bepalen. Deze mag evenwel niet meer dan kostendekkend zijn”, aldus de VNG. Des te opvallender dat de gemiddelde prijs van gemeente leges voor de GPK 45,20 euro is, maar dat die prijs soms oploopt tot hoger dan 135 euro.

Medische keuring

En dan is er nog de ruime variatie in regelgeving en van de kosten van de medische keuring. Mensen die de kaart voor het eerst aanvragen dienen zo’n keuring wettelijk gezien altijd te ondergaan. Bij een aantal gemeenten is deze prijs al meegenomen in de leges of worden ze door de gemeente vergoed. Maar er zijn ook gemeenten waar je de keuring nog een extra kostenpost is. Op basis van de beschikbare informatie blijkt de prijs voor zo’n keuring gemiddeld 95,50 euro te zijn voor de aanvrager, maar sommige gemeenten vragen er meer dan tweehonderd euro voor.

Oplossing

Grote verschillen dus die je volgens zowel Boerjan als Brink niet zou moeten willen. Boerjan: “Dit soort kosten voelen toch als een boete op je beperking. Eigenlijk zou zoiets vanuit solidariteit, vanuit de collectieve middelen van gemeenten moeten worden betaald. Het valt ook onder de zorgplicht die je als gemeente hebt en volgens het VN-verdrag zou iemand met een beperking ook nooit duurder uit mogen zijn, dan iemand zonder.” Brink ziet meer een oplossing in landelijk beleid: ”Mijn advies zou zijn om een redelijk en billijk bedrag in te stellen, vergelijkbaar met de kosten van het aanvragen van een ID-kaart of een rijbewijs. En ik pleit ervoor dat de VNG ervoor zorgt dat er een eenduidig beleid komt.”

Data-verantwoording

Voor dit onderzoek hebben we de prijzen van de GPK in 352 gemeenten van de gemeentewebsites gehaald. Wanneer een prijs niet online te vinden was, hebben we de betreffende gemeenten gebeld of gemaild. In de dataset vindt u de door ons verzamelde gegevens voor zover die voor ons beschikbaar zijn gesteld.

*Dit onderzoek is uitgevoerd tijdens het IMPACT-programma van Media Perspectives dat is medegefinancierd door het Stimuleringsfonds van de Journalistiek.

Nieuwsbrief

Ontvang ons laatste nieuws
Hidden
Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.