Hoe annotatieplatform MMGA de Nederlandse media diverser wil maken

Nieuws | Journalistiek en maatschappij

Een foto vormde de aanleiding voor de samenwerking tussen start-up Make Media Great Again (MMGA) en NU.nl. In 2017 publiceerde NU.nl een stuk over redenen voor werknemers om bij een bedrijf te werken. Doe je het alleen voor het geld of ben je écht gemotiveerd? Op de foto bij het artikel stond een gekleurde man. ‘Bij nagenoeg alle artikelen staan foto’s met witte mensen. En dan gaat het over werknemers in negatieve zin en staat er ineens een zwarte man bij’, zegt Ruben Brave, oprichter van MMGA. Gert-Jaap Hoekman, hoofdredacteur van NU.nl, herinnert zich dat Brave hem een bericht stuurde met de vraag of NU.nl zich bewust was van het effect van zo’n fotokeuze. ‘Ik heb hem toen uitgenodigd op de redactie. Dat doe ik niet elke dag, maar ik vond zijn reactie prikkelend.’

Eerst was het fake news waarmee adverteerders niet geassocieerd wilden worden. Ik denk dat non-inclusive reporting net zo’n factor wordt

Hoewel het startpunt dus een discussie over vooroordelen en representatie was, draaide het bij de -inmiddels beëindigde-  samenwerking tussen MMGA en NU.nl in de eerste plaats om transparantie. MMGA is een annotatiesysteem waarmee lezers (‘annotators’) concrete suggesties voor verbetering van de tekst kunnen geven. De verbeteringen kunnen van verschillende aard zijn: ‘meer onderbouwing nodig’, ‘bron toevoegen’ of ‘onbetrouwbaar’. Redacteuren krijgen deze suggesties te zien en kunnen beslissen of ze de tekst aanpassen. Lezers kunnen vervolgens ook zien wat er met de suggesties is gedaan. Zo maak je journalistiek transparanter en daarmee betrouwbaarder, is het idee van MMGA.

Subtiele vormen van buitensluiting

Maar diversiteit, inclusiviteit en representatie zijn ook een belangrijk onderdeel van de missie van MMGA, vertelt Brave. De aangesloten annotators hebben heel verschillende achtergronden. ‘Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat het bieden van meerdere perspectieven bijdraagt aan kwaliteit van media. Media die een compleet beeld presenteren of zorgen voor representatie van alle groepen in de samenleving, wekken vertrouwen bij lezers.’

Brave denkt niet dat verkeerde representatie bij media uit kwade wil gebeurt. ‘Racisme veronderstelt bewuste benadeling. Ik praat liever over bias. En nuanceringen zoals stereotypering, stigmatisering en marginalisering. Subtiele vormen van buitensluiting met ontwrichtende effecten.’ Maar die worden wel gevoed door ‘verhalen, beelden en symbolen die een bepaalde orde in de wereld bevestigen’, zegt Brave. Daarom hebben journalisten een grote verantwoordelijkheid om ervoor te zorgen dat mensen van kleur of andere vormen van diversiteit zich herkennen en erkend voelen in hun verhalen. Brave verwijst daarbij naar het zevende artikel uit de journalistiek ethische Code van Bordeaux, dat journalisten – in ieder geval moreel – verplicht om actief elke vorm van discriminatie te bestrijden.

Certificaat

Annotaties van MMGA bij een artikel op NU.nl

MMGA is recentelijk overgenomen door de non-profitorganisatie Internet Society. Samen met hen is Brave bezig met het ontwikkelen van een ‘media accountability certificate’ voor online media die geannoteerd worden door MMGA-annotators. Hij benadrukt dat hij niemand wil ‘afstraffen’, maar dat het certificaat media moet motiveren echt iets te doen met de annotaties van het MMGA-platform. Het betekent dat je bereid bent te reflecteren op eigen handelen en verantwoording af te leggen over je redactionele keuzes. ‘Het is ook voor adverteerders een indicatie: welke media investeren in kwaliteit door middel van inclusieve publieksparticipatie?’ Hij vergelijkt het met de beweging die is ingezet naar aanleiding van racisme en Black Lives Matter: adverteerders die zich terugtrekken van platforms die onvoldoende doen om racisme te ontkrachten. ‘Eerst was het fake news waarmee adverteerders niet geassocieerd wilden worden. Ik denk dat non-inclusive reporting net zo’n factor wordt.’

We zitten bij NU.nl in de bewustwordingsfase, maar we zijn nog lang niet zo ver als zou moeten

Maar moeten media niet juist investeren in diversiteit op hun eigen redactie, in plaats van het bieden van andere perspectieven aan het publiek over te laten? Natuurlijk, beaamt Brave, maar als media verhalen publiceren waarin mensen van kleur of andere vormen van diversiteit zich herkennen, heeft dat ook effect op wie ze aantrekken op hun redacties. Hoe zit dat bij NU.nl? ‘We zitten in de bewustwordingsfase,’ zegt Hoekman, ‘maar we zijn nog lang niet zo ver als zou moeten. Het vertaalt zich nog niet naar een diversere redactie.’ Het blijft volgens Hoekman moeilijk om de juiste mensen te vinden. ‘Het klinkt flauw. Ik worstel er ook mee.’

Realistischer beeld van Nederland

Wel proberen redacteuren voor verhalen bronnen met verschillende achtergronden te benaderen. Daarnaast heeft het fotobureau van NU.nl de opdracht gekregen een realistischer beeld van Nederland te geven dan voorheen: niet alleen maar de witte man dus. Onlangs stond bij een artikel over 5G een foto van een vrouw met hoofddoek, vertelt Hoekman. ‘Het ging rond op LinkedIn en het ging ook over de goede fotokeuze. Ruben stuurde mij toen een bericht: “kijk eens wat er is gebeurd de afgelopen jaren”.’

Lees ook:

Twee jaar geleden begon NU.nl met het testen van MMGA’s annotatiesysteem 

Nisrine Sahla van NOS Stories: ‘Diverse nieuwsverhalen krijg je als je kiest voor een diverse redactie

Wendy van der Waal van Pointer: ‘Ik denk telkens weer: kut, we zitten hier met z’n allen wit te zijn

Nieuwsbrief

Ontvang ons laatste nieuws
Hidden
Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.