Iets wezenlijks zeggen met data

Als docent aan de Hogeschool Windesheim begeleid ik studenten die voor hun afstuderen onderzoek doen naar nieuwsecosystemen in een Nederlandse stad. De vraag binnen dit onderzoek is wie wie nu precies beïnvloedt: speelt de krant bijvoorbeeld nog altijd een prominente rol in de nieuwsvoorziening en knippen en plakken nieuwe online initiatiefnemers – zoals hyperlocals – zonder eigen nieuwsgaring er maar een beetje op los? Of is er iets anders aan de hand?

Sprokkelwerk

Dit soort onderzoek is vrij nieuw in de journalistiek. Zelfs internationaal. Oké, er is een Amerikaans onderzoek, maar wat literatuur betreft is het toch een beetje sprokkelwerk. De bedoeling is dat ook de invloed van social media wordt meegenomen in het geheel. Dat maakt het nog eens extra lastig. Vind maar eens iemand die het fijne weet van de rol van sociale media binnen de (regionale) journalistiek.

Maar juist op dit vlak blijkt er in Nederland een expert rond te lopen. Thomas Boeschoten is de oprichter van de Utrecht Data School, een onderzoeksprogramma dat twee keer per jaar draait binnen de Universiteit Utrecht. Hij doet onderzoek naar nieuwe media zoals Twitter. Dat leverde hem als student al mooie klussen op: onder leiding van oud-PvdA-leider Job Cohen was hij lid van de Commissie Haren, die de ontstane rellen na een feestuitnodiging van een pubermeisje op Facebook in 2012 in het Groningse dorp onderzocht.

Relevante verhalen met data is een verrijking voor het vakgebied, maar relatief weinig mensen krijgen het voor elkaar

Nu is er al jaren veel te doen om data. Het is een verrijking voor het vakgebied om op basis van nieuwe technieken relevante verhalen te vertellen, maar mijn ervaring is dat relatief weinig mensen dat laatste daadwerkelijk voor elkaar krijgen. Om maar te zwijgen over de krakkemikkige wijze waarop dit onderdeel bij talloze journalistieke onderwijsinstellingen de eerste jaren wordt geïmplementeerd.

Onder de indruk

Mijn studenten waren dan ook zeer onder de indruk van zijn college over datavisualisaties. “Het is makkelijk om met data een verhaal te vertellen, maar heel lastig om er iets wezenlijks mee te zeggen,” is zijn motto. En daarmee raakt hij volgens mij de kern van deze innovatie.

Aan de Utrecht Data School onderzoeken studenten data van opdrachtgevers op exploratieve wijze. Daarbij experimenteren ze met verschillende analyse- en visualisatietechnieken. Het feit dat dit programma al meerdere jaren draait, betekent dat de (meeste) kinderziektes eruit zijn.

Brug slaan

De school is naar mijn idee ook uniek omdat iedereen zich kan aanmelden, als cursist maar ook als opdrachtgever. Daarmee weet het ook daadwerkelijk een brug te slaan tussen onderwijs, wetenschap en de praktijk. Mediabedrijven en journalistieke redacties die op dit terrein onvoldoende expertise hebben, zijn hier uitstekend bij gebaat. Een investering hierin zal hoe dan ook uitmonden in waardevolle journalistiek.

 Illustratie: beeld bij het onderzoek ‘Re-imagining Television Audience Research‘ van Karin van Es, Daniela van Geenen en Thomas Boeschoten