Lokale journalistiek met vrijwilligers en professionals: ‘Iedereen is gelijk’
Nieuws | Lokale Journalistiek‘Je kunt geen professionele journalistiek bedrijven met alleen maar vrijwilligers’, zegt directeur Maarten van den Boom van ZuidWest, de streekomroep van de gemeenten Roosendaal, Bergen op Zoom en Woensdrecht. ‘Als je dat wilt, moet er een continue stroom van informatie zijn, op een bepaald niveau.’
Maar, benadrukt hij, tegelijkertijd kan alles wat de omroep doet, niet met uitsluitend professionals worden gedaan. ‘Dan zou ik mijn begroting moeten vertienvoudigen. Want het gaat niet alleen om journalistiek werk, maar ook om alles eromheen: veel vrijwilligers doen juist de techniek of camerawerk.’
Van den Boom spreekt over zijn werknemers – 8 betaalde krachten en een groep van 130 vrijwilligers – met grote bevlogenheid. Zijn devies: iedereen is gelijk, vrijwilligers doen niet onder voor de professionals die hij inhuurt.
De aanwas van vrijwilligers verloopt bij ZuidWest ‘bijna automatisch’. Van den Boom heeft vrijwel iedere week een gesprek. ‘Ons werk is, vooral op tv-gebied, teamwork. Je creëert iets met zijn allen. Soms zeggen nieuwe vrijwilligers: ik ben niet technisch. Maar de technici die alles opbouwen, moeten ook wat eten en drinken. Een keer koffie inschenken, dat kun je ook doen. Er is geen vrijwilliger die alleen voor de camera staat en daarna weer weg is.’
Zoektocht
Het aantrekken van vrijwilligers gaat niet bij elke omroep zo soepel als bij ZuidWest. Voor Langstraat Media, de omroep voor Loon op Zand, Dongen en Waalwijk, is de zoektocht naar helpende handen juist volop gaande.
‘Er is helaas geen studentenstad in ons gebied’, zegt hoofdredacteur Wijnand Nijs. ‘Het liefst zou je studenten van mediagerelateerde opleidingen hebben rondlopen, die ervaring bij de omroep komen opdoen als vrijwilliger. Nu komen de meeste vrijwilligers via via bij ons, maar dat loopt niet bepaald storm.’
Wie op de nieuwsredactie komt meedraaien, krijgt hetzelfde programma als stagiairs
De meeste vrijwilligers van Langstraat – een groep van ongeveer 50 – worden ingezet rondom het harde nieuws. Zo maakt iemand bijvoorbeeld een serie over cultuurmakers, die begeleiding krijgt bij het ontwikkelen van een format. ‘Verder maken vrijwilligers vaak de verhalen met minder tijdsdruk’, legt Nijs uit. ‘Als er iets gebeurt, dan wil je er die dag iets mee doen. Hard nieuws komt daardoor vaak bij de professionele redactie terecht. De tweede laag, een menselijke follow-up of een interview in een programma, wordt verzorgd door vrijwilligers. Zij zijn er niet elke dag, dus dat sluit beter aan bij hun tempo.’
Ook het opleiden van de vrijwilligers is bij Langstraat soms een worsteling. ‘Onze mankracht is met 1,5 fte heel beperkt, dus er is geen ruimte om een dag in de week vrij te maken voor opleiding’, zegt Nijs. ‘Wie op de nieuwsredactie komt meedraaien, krijgt hetzelfde programma als stagiairs: je leert ze de journalistieke basisprincipes en geeft feedback op producties.’
Niet alleen amateurs
Bij ZuidWest is vrijwel altijd een professional op de redactie om vrijwilligers wegwijs te maken. ‘We hebben een aantal journalisten in vaste dienst en daarbij zijn lang niet alle vrijwilligers amateurs’, zegt Van den Boom. ‘Sommigen werken als cameraman in Hilversum en vinden het leuk om bij ons mee te draaien. Zij brengen kennis mee, die ze overdragen aan nieuwe mensen.’
Ook maakt ZuidWest gretig gebruik van de online cursussen die de Stichting Nederlandse Lokale Publieke Omroepen (NLPO) heeft ontwikkeld. Medewerkers van lokale omroepen kunnen deze gratis volgen en zich ontwikkelen in journalistieke basisprincipes, lokale politieke verslaggeving, geluid en muziek bij beeld en auteursrecht.
Het zou vreemd zijn als we alleen gepensioneerde vrijwilligers hadden. Er lopen ook jongens van 16 rond
‘Het is belangrijk om je te blijven ontwikkelen’, zegt Van den Boom. ‘Laatst zag ik dat het Stimuleringsfonds een workshop over online content aanbiedt, daar haken wij dan ook op in. En ik vraag eens in de twee jaar een particulier bedrijf om een cameracollege aan onze redactie en technici te geven.’
Volgens de hoofdredacteur van ZuidWest draagt de samenstelling van zijn organisatie bij aan een gezonde kruisbestuiving van kennis. ‘De samenstelling moet gespiegeld zijn aan de omgeving waarvan we verslag doen. Het zou vreemd zijn als we alleen vrijwilligers zouden hebben die gepensioneerd zijn, nee, er lopen ook jongens van 16 jaar oud rond. De jongeren leren van de ouderen, de ouderen weer van de jongeren.’
Die mengeling van allerlei bewoners uit de regio maakt de samenstelling van een lokale omroep uniek, stelt Van den Boom. ‘Wij zitten hierdoor echt in de haarvaten van de samenleving, onze tentakels zijn overal. Want al die vrijwilligers zijn niet alleen vrijwilliger bij de omroep, maar bijvoorbeeld ook bij een tennisclub. En als er iets in hun straat gebeurt, dan weten wij het als eerste.’
Meer over lokale journalistiek:
Streekomroepen moeten de lokale journalistiek versterken, maar bijten in de hand die hen voedt
Hoe helpt subsidie lokale omroepen om hun waakhondfunctie te vervullen?
