Nienke Venema: 'Ik hoop dat filantropen gaan beseffen dat journalistiek moet worden ondersteund'

[vc_row][vc_column][vc_column_text]‘Ik hoop dat er volgend jaar in de wereld van de filantropie en vermogensfondsen een duidelijker besef komt dat journalistiek moet worden ondersteund. Bedrijfsmodellen staan al jaren onder druk, veel mediabedrijven gaan het niet redden met alleen maar inkomsten uit advertenties en abonnementen. Lange tijd heeft het idee bestaan dat journalistiek en filantropie onverenigbaar waren, omdat giften de onafhankelijkheid van journalistiek in het geding zouden brengen. Maar dat hoeft niet zo te zijn, er zijn genoeg manieren om het proces goed te organiseren.
‘Bij mijn internationale collega’s bemerk ik steeds meer het inzicht dat journalistiek cruciaal is voor een sterke democratie en dus ook voor hun doelstellingen. Voor velen van hen is het nog onduidelijk wat de beste manier is om het te financieren. Een van mijn grootste missies is daarin duidelijkheid en leidraad te scheppen.

Infrastructuur financieren

‘Wat ik belangrijk vind, is dat fondsen juist ook investeren in de infrastructuur rondom journalistiek. Het is misschien aantrekkelijker om artikelen te financieren over een bepaald onderwerp. Dat zie je bijvoorbeeld bij de Gates Foundation, van Bill en Melinda Gates. Zij financieren onderzoeksjournalistiek over thema’s die bij hun missie aansluiten, zoals gendergelijkheid en voedselveiligheid. Zo zijn er ook fondsen die iets met gezondheidszorg doen, of onderwijs, en best journalistieke projecten willen steunen rondom die thema’s. Niets mis mee natuurlijk, mits de procedure zo is geregeld dat de journalistiek zelf onafhankelijk blijft. Maar juist het financieren van platforms, innovatieve ideeën en technologische ontwikkelingen is zo belangrijk voor de toekomst van de journalistiek.

Mediabedrijven zijn kwetsbaar

‘Daarnaast zou ik tegen iedereen die zich verbonden voelt met de toekomst van journalistiek willen zeggen: denk slim na over eigenaarschapsmodellen.  Het maakt namelijk verdomd veel uit wie de aandeelhouders van een mediabedrijf zijn, en wat hun intenties zijn. We zullen de komende jaren steeds vaker zien dat titels sluiten of dat aandeelhouders die er geen winst meer in zien het bedrijf best willen verkopen.

Het risico dat mensen met twijfelachtige intenties mediabedrijven overnemen, zal toenemen

‘In de Verenigde Staten heeft Jeff Bezos The Washington Post overgenomen. Hij heeft er een winstgevend platform van gemaakt en alles lijkt goed te verlopen, maar van sommige eigenaren kun je je afvragen: waarom wil jij deze onafhankelijke krant hebben? Misschien levert het geen directe financiële winst op, maar indirect misschien wel. Bijvoorbeeld als het medium positief gaat berichten over jouw andere bedrijven of producten. Of als het een presidentskandidaat van jouw voorkeur gaat promoten. Via een omweg krijg je dan toch geld en macht en invloed. De recente aankoop van de Las Vegas Review en de Time Magazine-groep zijn voorbeelden van mediabedrijven die worden overgenomen door mensen met twijfelachtige intenties. Het is een risico dat de komende tijd zal toenemen.

Fondsen als aandeelhouders

‘De interesse voor kwetsbare mediaplatformen van mensen met andere intenties dan het maken van goede journalistiek is een ontwikkeling waarop we allemaal meer alert moeten zijn. Stichting Democratie en Media is bijvoorbeeld minderheidsaandeelhouder van de Persgroep en De Correspondent. We bemoeien ons niet met het reilen en zeilen van het bedrijf, maar we zitten wel aan tafel en hebben een prioriteitsaandeel waaraan bepaalde vetorechten verbonden zijn. Daarmee kunnen we verkoop of sluiting van bepaalde titels tegenhouden, net als ingrijpende wijzigingen in hun identiteit als onafhankelijke kranten.
‘We zijn niet het enige voorbeeld van een ‘not-for-profit’ media-aandeelhouder die goede, onafhankelijke journalistiek wil bewaken. En ik hoop dat meer fondsen de komende jaren dit pad zullen volgen, om te voorkomen dat belangrijke kranten en bedrijven anders omvallen of in verkeerde handen terechtkomen.’
Illustratie: Merlijn van Bijsterveld [/vc_column_text][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column][vc_column_text]

30 journalisten, ondernemers, developers en andere mediakenners keken in hun glazen bol. Ze vertellen in de laatste weken van het jaar niet alleen welke ontwikkelingen ze verwachten in het journalistieke jaar 2018, maar ook waar ze op hopen. 

[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]