Douwe Schaaf: ‘Uit offline samenwerking valt veel meer te halen’

Douwe Schaaf (37) is docent aan de opleiding Journalistiek van de Christelijke Hogeschool Ede (CHE). Hij geeft onder meer les in engaged journalism. Ook is hij betrokken in de stuurgroep van het Edese onderzoekscollectief Bureau Spotlight, een samenwerking tussen BDU Media en de CHE. Welke kansen ziet hij voor journalisten liggen op de theatervloer?

‘Wat mij betreft wordt 2022 in journalistiek opzicht het jaar van samenwerking. Het gesprek in het vak gaat vaak over het redden van de journalistiek, maar het vakgebied staat niet op zichzelf. Het is onderdeel van een maatschappelijk veld, naast bijvoorbeeld het onderwijs, maatschappelijke organisaties en de cultuursector. Daarmee zouden journalisten veel meer kunnen samenwerken, want ze hebben hetzelfde doel voor ogen: een betere samenleving.

Betrokken burgerschap

In die samenleving zijn dingen aan de hand die we niet oplossen met nog meer artikelen of een nog grotere stroom informatie. Neem het fenomeen polarisatie: groepen mensen die elkaar steeds minder begrijpen. Journalisten voelen zich verantwoordelijk om daar iets tegen te doen, maar dat kan niet door alleen te informeren. Media zijn gewend verschillende meningen aan bod te laten komen en vervolgens laten ze het aan de lezer wat die ermee doet. Bij mij blijft dan de vraag hangen: wat wil je als journalist hiermee bereiken?

Denk na over manieren waarop je er als journalist aan kunt bijdragen dat mensen met elkaar in gesprek raken

Ik denk dat de wereld er op dit moment om vraagt dat journalisten net een stap verder gaan in het bijdragen aan betrokken burgerschap. Daarvoor hoef je niet als een activist richting te geven aan een maatschappelijke discussie. Ik bedoel wel dat je nadenkt over manieren waarop je er als journalist aan kunt bijdragen dat mensen met elkaar in gesprek raken en blijven, want dat is niet meer vanzelfsprekend.

Een mooi voorbeeld is wat een redactie in Duitsland een paar jaar geleden deed tijdens de vluchtelingencrisis. Zij organiseerde gesprekken tussen hedendaagse migranten en een oudere generatie met vluchtervaringen uit de Tweede Wereldoorlog. Ik denk ook aan wat De Balie en Het Parool doen in Amsterdam, met de debatserie Stadsgesprekken. Of RTV Noord met hun community Groningen Sterk. Dat vind ik verfrissende vormen, andere manieren van kijken naar de taak van de journalistiek. Bureau Spotlight, het lokale onderzoeksjournalistieke bureau waarbij ik betrokken ben, gaat ook samenwerken met Cultura, het cultuurhuis in Ede. Een journalistiek onderzoek van ons zou kunnen beginnen met een gespreksavond met burgers en kunnen uitmonden in een debatavond in Cultura, in plaats van in een geschreven eindproductie.

Innovatie in het theater

Journalistieke innovatie is vaak gericht op technologische vernieuwingen, maar ik zie ook veel kansen voor ‘offline’ journalistieke innovatie. Op de opleiding in Ede experimenteren we onder andere met artistieke journalistiek. Studenten doen eerst journalistiek onderzoek en maken daar vervolgens een journalistieke performance van. Zo heeft een student vorig jaar een theatervoorstelling gemaakt over de dreigende sluiting van de voedselbank in Ede. Een ander maakte een indrukwekkende voorstelling rondom het thema eenzaamheid in Ede.

Het nadeel van zo’n vorm dat je slechts een klein publiek bereikt, maar ik denk wel dat het publiek veel meer bij het onderwerp betrokken raakt. Het is echt een ‘immersive experience’. We hebben het al vijftien jaar over de opkomst van VR en AR en wat technologie kan betekenen voor de belevenis van een thema. En dat is hartstikke prachtig natuurlijk, maar misschien kan het ook wel simpeler. Is er niet nog veel meer te halen offline, bijvoorbeeld in samenwerking met theatermakers en kunstenaars?’

Illustratie door: Alexandra España