Marleen Stikker: 'Niet meer achter technologische hypes aanlopen die wereldvrede voorspellen'

Nieuws |

‘Ik zie een stevige opleving in de onderzoeksjournalistiek. De hele sector is platgeslagen doordat de big five (Apple, Google, Microsoft, Facebook en Amazon, red.) de advertentie-inkomsten naar zich toe hebben getrokken. Weinig media zijn met een antwoord daarop gekomen. The Guardian, De Correspondent en Follow the Money laten zien dat er lezers zijn die zich willen verbinden aan onderzoeksjournalistiek. Dat is een opsteker. De gigantische monopoliepositie van de big five wordt daar alleen niet mee doorbroken. Die zal op een andere manier moeten worden aangepakt. Bijvoorbeeld door het businessmodel op basis van profiling en onheus verkregen data te ondermijnen.
De effecten van de GDPR, in Nederland vertaald naar de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG), zullen daarom volgend jaar aan de oppervlakte gaan komen. Dat maakt van 2018 echt een gamechanger. Meer bedrijven gaan ervoor kiezen om op een nette manier te adverteren, in plaats van gebruik te maken van privacygevoelige data. Dat verzwakt de advertentiemacht van de big five. En dan zijn er ook alternatieven in opkomst, zoals PublicSpaces en het plan van Tim Berners Lee (de oprichter van het World Wide Web komt met een privacy-initiatief, red.).

Black boxes blootleggen

Het belangrijkste wat de journalistiek zelf tegen de macht van techreuzen kan doen, is blootleggen hoe deze bedrijven macht verkrijgen en de politiek beïnvloeden. Dat gebeurt al. Het schandaal rond Cambridge Analytica was natuurlijk ook een gamechanger, evenals het ontrafelen van het netwerk rondom Trump en het ontdekken van troll farms. Voor onderzoeksjournalistiek zal er ook volgend jaar fantastisch werk te doen zijn.

We moeten af van hypes zoals blockchain, waarbij experts ons op de mouw spelden dat het wereldvrede brengt

Om de macht van de Facebooks en Googles beter zichtbaar te maken moeten we wel af van journalistiek die zich baseert op de persberichten van ICT-bedrijven en uitspraken van evangelisten. Elke claim moet kritisch benaderd worden. Technologie heeft een politieke agenda. De politieke en economische redacties moeten aan de bak, want in de toekomst kan je niet meer over technologie schrijven als je de achterliggende belangen niet doorziet. We moeten af van hypes zoals  blockchain, waarbij experts ons op de mouw spelden dat het wereldvrede brengt. In een democratie mogen we geen black boxes hebben.

Tegengif tegen trollenlegers

Op social media hebben media een enorme kans laten liggen. De aanwezigheid op Facebook en Instagram heeft die platforms alleen maar nog machtiger gemaakt. Wat je zelf met je eigen lezers- of kijkerspubliek kunt doen, is betrokkenheid creëren en relaties onderhouden. Ik denk dat daar een enorme kracht in ligt, kijk maar naar Bellingcat en De Correspondent. Als je het publiek beter de gelegenheid geeft om op jouw platform onderwerpen te agenderen en kennis uit te wisselen, en dat serieus aanpakt, is dat ook tegengif tegen trollenlegers. Heel veel mensen willen gewoon graag gehoord worden.

Hybride redactie

De rol van journalistiek zal in de toekomst niet veel veranderen. De vraag is wel hoe de uitgeverij er dan uitziet. Een redactie zou een hybride samenstelling kunnen zijn van burgeronderzoekers, wetenschappers, mensen uit de samenleving en mensen die weten hoe je een verhaal moet vertellen in diverse formats. Om mensen te engageren heb je een goed verhaal nodig en het achterhalen van de waarheid vraagt om rigide expertise. Journalisten blijven onmisbaar, maar misschien wordt journalistiek meer een samenwerking met mensen met intense kennis van een bepaald onderwerp.’
Illustratie door Rosanne van Leusden

Meer voorspellers


Hoe ziet de journalistiek van 2019 eruit? Voor de tweede keer blikken we vooruit op een nieuw jaar. 20 journalisten, developers, onderzoekers en andere mediakenners vertellen wat ze verwachten én hopen dat 2019 gaat brengen. Dit zijn alle voorspellers.

Nieuwsbrief

Ontvang ons laatste nieuws
Hidden
Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.