Olaf Koens: ‘Ik hoop dat journalisten in 2022 meer stelling gaan nemen’

Olaf Koens (36) is Midden-Oostencorrespondent voor RTL Nieuws. Hij hoopt dat Nederlanders komend jaar hun ogen en oren meer openen voor buitenlands nieuws. Hoe zorg je daarvoor, als correspondent in het tijdperk van fake news?

‘2022 wordt het jaar van de verhalende journalistiek. Ik zie nog te veel items van twee minuten waarin journalisten gortdroog het hele plaatje schetsen. Dat raakt de kijker niet. Wat zeggen inflatiecijfers mij? Je moet het grote verhaal juist schetsen aan de hand van de verhalen van mensen. Storytelling helpt om de complexiteit van de wereld te begrijpen. Daarom ben ik ervan overtuigd dat de journalistiek de omslag gaat maken naar langere video’s online. Met goede storytelling kun je rustig de lengte in.

Journalisten dwarsbomen

Pas als ik het zelf voel, kan ik het de kijker laten voelen. Daarom is het zo belangrijk dat correspondenten ter plaatse zijn. Door corona is de wereld lang op slot geweest en de aarzeling is groot om ‘m weer te openen. Landen grijpen coronamaatregelen aan om journalisten buiten te houden. Dan moet je ineens in quarantaine, je overal registreren. Die vorm van dwarsbomen zal nog lang blijven doorsudderen.

Het vak van correspondent staat ook op andere manieren onder druk. Er zijn steeds minder vaste correspondenten, ze kunnen vaak alleen freelance aan de slag. Dat zie ik komend jaar niet veranderen. Freelancen als correspondent is leuk als je jong bent, je kunt vrij makkelijk ergens verhalen kwijt. Maar redacties geven talent geen ruimte om door te groeien. Het gevolg is dat de spoeling dunner wordt, waardoor we verhalen mislopen en een heleboel kennis missen.

Het model van: ik laat twee meningen aan het woord en de kijker mag bepalen wat klopt, voldoet niet meer

De interesse in buitenlands nieuws volgt altijd een golfbeweging. Als het economisch goed gaat, willen we alles weten van het buitenland, maar zodra er een crisis is, gaan de luiken dicht. Nederlanders denken dat we een soort eiland zijn en worden navelstaarderiger, koppiger. Terwijl buitenlands nieuws ons juist een spiegel voor kan houden. Ik hoop daarom dat we in 2022 onze ogen en oren meer openen voor de rest van de wereld en dat we meer beseffen hoe gebeurtenissen in de rest van de wereld invloed op ons hebben. Denk bijvoorbeeld aan de eerste corona-uitbraken in het buitenland: je hebt een voorsprong als je begrijpt wat er elders gebeurt.

Fopjournalistiek

Wat het correspondentschap ook steeds moeilijker maakt, is het fake news-model dat Trump de autocraten van deze wereld cadeau heeft gedaan. Als politici iets niet zint, roepen ze nu: dat is nepnieuws. Die reflex is sterker dan ooit tevoren. In de Tweede Kamer durft de VVD-woordvoerder een verhaal van ons uit Turkije ‘fopjournalistiek’ te noemen. Dat gaat ver. Het enige antwoord is: we moeten nog beter ons best doen. Nog meer feiten verzamelen, data hebben om onze verhalen hard te maken.

Maar als je dat alles hebt: ga dan voor de waarheid staan. Ik hoop dat journalisten in 2022 meer stelling gaan nemen. Het model van: ik laat twee meningen aan het woord en de kijker mag bepalen wat klopt, is niet alleen lui, maar het voldoet niet meer. De journalist moet laten zien welke feiten kloppen, wat de waarheid is.

In Nederland vinden we persvrijheid in theorie een groot goed, maar in de praktijk valt dat erg tegen. We spreken er schande van als onze journalisten een land worden uitgezet, tegelijkertijd mogen er vanuit Nederland journalisten van de Turkse staatsmedia oproepen om mij Turkije uit te zetten. Journalisten die bedreigd worden in eigen land en hier hun werk willen voortzetten, krijgen geen visum. In andere landen gebeurt dat wel. Wij durven dat hier niet, maar het beschermen van persvrijheid mag ook consequenties hebben. Je moet grenzen durven stellen om die vrijheid te beschermen. Ik hoop dat we daar in 2022 over na gaan denken.’

Illustratie door: Alexandra España