Vier lessen over het maken van een podcast

In het voorjaar besloten Willem Dudok en ik een podcast te maken over de Tour de France 2016. Het viel ineens samen, vonden wij: Willem en ik behoren allebei tot het geheime verbond van wielerliefhebbers én het geheime verbond van podcastliefhebbers. Dat zijn twee groepen waarvan de leden elkaar op straat herkennen. En ze overlappen elkaar. Het is een zekere romantiek, een gevoel voor de lange adem en voor verhalen, dat beide groepen met elkaar gemeen hebben. Dus dat er een podcast over de Tour moest komen lag voor de hand eigenlijk.

Nog geen doorbraak

Podcasts komen in Nederland nog niet echt van de grond. De top-10 in iTunes wordt gedomineerd door Amerikanen en herhalingen van radio-uitzendingen van de publieke omroep. Uitzonderingen zijn bijvoorbeeld de podcasts van Micha Wertheim (‘Echt Gebeurd’) en de podcast van Margriet van der Linden (over Hillary Clinton). Er wordt wel gesproken van de ‘gouden eeuw van het podcasten’, maar volgens mij komt de grote doorbraak pas wanneer ze makkelijker beschikbaar zijn. Wanneer auto’s bij het opstarten standaard een aantal podcasts tonen, in plaats van radiostations.

Ikzelf luister podcasts vooral tijdens het sporten. Volgens mij hebben de meeste mensen dan opzwepende muziek nodig, maar ik heb juist behoefte aan kalmte en afleiding. Tijdens de Amerikaanse verkiezingen van 2008 en 2012 luisterde ik tijdens het rennen vaak naar de commentaren en grapjes van Ken Rudin en Ron Elving in de podcast ‘It’s all politics’. Later werd dat The Bugle, de Britse actualiteitenpodcast van John Oliver en Andy Zalzman. En twee terugkerende podcasts die al jaren op mijn telefoon staan zijn This American Life (journalistieke verhalen) en The Moth (uit het hoofd vertelde persoonlijke verhalen). Maar de podcast die alle andere podcasts overbodig maakte is natuurlijk Serial, het waargebeurde misdaadverhaal over een tienermoord in Baltimore waarmee iedereen zo meeleefde dat er zelfs podcasts verschenen met nabeschouwingen. Op het hoogtepunt luisterden er twee miljoen mensen. Als er een doorbraak was, dan was dat het wel.

De Rode Lantaarn

Willem en ik maakten onze plannen per mail. We besloten dat het een podcast moest worden die elke keer direct na de etappe online kwam, ongeveer tegelijk met het arriveren van de laatste renner in het peloton, de zogenaamde ‘Rode Lantaarn’-drager. Daarom noemde we de podcast de Rode Lantaarn. We bestelden apparatuur, namen vrije dagen op tijdens de Tour en zochten contact met wielerblog ‘Het is koers’ om samen te werken. Het was vrij snel gepiept eigenlijk. Tijdens het NK wielrennen maakten we een pilot en toen waren we er klaar voor.

Van tevoren dacht ik dat het nog een hele klus zou worden, elke dag podcasten. Ik had een beetje ervaring: met twee vrienden maakte ik vijf jaar geleden Literaturfest, wat begon als podcast over boeken en al snel een theaterprogramma werd. De techniek is beter geworden sinds die tijd en het maken van een podcast makkelijker. Elke dag keken Willem en ik de etappe, soms samen, soms gewoon zelf thuis op de bank. Daarna legde Willem zijn kinderen op bed en meldde ik me in zijn woonkamer. Dan maakten we aantekeningen, zetten een paar geluidsfragmenten klaar en deden we een doorloop bij wijze van generale repetitie. Na afloop knipten we de muziek erin en waren we een half uur bezig met uploaden en sociale media. Daarna natuurlijk nog een telefoontje naar mijn moeder om te vertellen dat er een nieuwe podcast online stond en dan tevreden naar bed, bijslapen voor de volgende.

Boogerd en Asscher in de uitzending

Toen we na drie weken podcasten uitbliezen met een biertje op het terras, blikten we tevreden terug. We wisten niet hoeveel mensen er precies luisterden, iTunes doet daar schimmig over, maar we kregen veel leuke reacties. We waren erg blij met onze speciale uitzendingen met onder meer Michael Boogerd en Lodewijk Asscher. De vice-premier kenden we nog omdat Willem en ik in 2010 allebei in zijn campagneteam voor de gemeenteraadsverkiezingen werkten. Boogerd benaderden we via Twitter en hij reageerde gelijk enthousiast. Wat ook een belangrijke graadmeter was: we luisterden de afleveringen zelf graag terug. Willem beweert dat hij ze nu allemaal nog een keer in marathon terug aan het luisteren is.

De podcast gaf ons vooral veel vrijheid. Het was meer dan creatieve vrijheid. Een podcast heeft natuurlijk geen vaste lengte of druk van een omroepbaas of netmanager. Maar daarnaast had ik ook de tijd om er aandacht aan te besteden. Na afloop luisterde ik nog eens naar de afleveringen om te horen wat we er van maakten. Tijdens de etappes stuurden Willem en ik elkaar berichtjes over wat werkte en wat niet. En natuurlijk vooral over wat we allemaal fout voorspelden (Alaphilippe en Majka wonnen uiteindelijk niks) (ik voorspelde deze Tour niks goed) (Willem wel, twee etappewinnaars).

Naast een waslijst aan kleine uitvindingen (zoals goed in de microfoon praten voor een warm geluid, af en toe wat gekraak van een diepe adem is niet erg), leerden we vier grote lessen over het maken van een podcast.

Langzaam

In het begin wilden we ons aan afleveringen van maximaal twintig minuten houden. In sneltreinvaart raasden we door de onderwerpen, ongetwijfeld beïnvloed door het bekende tempo van Matthijs van Nieuwkerk op tv en de presentatoren van radio1. Na de eerste afleveringen kregen we als kritiek dat het te lang duurde. Terwijl, hallo, twintig minuten. Dat is echt te kort om een goed rondje te rennen en lekker podcast te luisteren.

Dus in plaats van onze podcast in te korten, besloten we minder te bespreken en er zelfs langer over te doen. Het is juist een kracht van podcasts dat ze de tijd nemen. Ira Glass, de beroemde presentator van This American Life, heeft zelfs een bijzonder slaperige stem en laat stiltes midden in zijn zinnen vallen. We moesten er echt even op oefenen. De ‘radiostem’ moest weg, we lieten stilte toe en besloten de onderwerpen extra tijd te geven. Daarna kregen we geen klachten meer dat het te lang was, terwijl we soms afleveringen van drie kwartier maakten.

Samen verhalen bouwen

Een podcast die ik vaak luisterde afgelopen jaar was Men in Blazers, een podcast over voetbal (vooral de Premier League) gemaakt door twee Britten in krijtstreepjasjes die in Brooklyn wonen en duidelijk heimwee hebben. Het is een zeer goed beluisterde podcast. Rog en Davo, de presentatoren, hebben nu ook een programma op NBC. Toen ik wist dat we zelf gingen podcasten heb ik geprobeerd hun geheimen af te luisteren. We namen van hen over niet de hele tijd te discussiëren (‘Wat een goede dag van Mollema’.. ‘Ik vond hem juist tegenvallen’ etc) maar samen verhalen te bouwen. Als Willem het graag over de goddelijke kuiten van Dumoulin wil hebben, dan ga ik zonder reserve daarin mee. Eh, prachtige kuiten, Willem. Als hij daarna maar meegaat in mijn teleurstelling over de Lotto Jumbo-ploeg of een ode aan de voormalige Liquigasploeg. Als je samen aan de verhalen bouwt wordt het niet een sportprogramma waar de meninkjes tegen elkaar stuiteren, maar komt het verhaal centraal te staan.

Over herbeleven gesproken

We moesten natuurlijk iets verzinnen om anders te zijn dan de Avondetappe en Vive Le Velo, de Tour-programma’s van Sporza en de NOS. Dat ging vrij vanzelfsprekend. Zij hebben namelijk allerlei geinige filmpjes over randzaken en mini-documentairetjes en interviews die wij niet hadden. Dus wij praatten gewoon alleen over de koers. Maar dat deden we ook met volle overgave. We leefden de dag na van begin tot eind. De recap, het samen herbeleven van iets dat je gezien hebt, werkt heel bij Game of Thrones,boekenreeksen en Boer Zoekt Vrouw, en ook bij wielrennen. Zeker omdat andere programma’s, ik zal niet oncollegiaal zijn en hier namen noemen (De Avondetappe), zich soms vooral lijken te richten op randzaken- Goh Guus Meeuwis, wat voor liedje zou jij over Mollema schrijven -en soms nauwelijks aan de koers zelf toekomen.

Persoonlijk

Van tevoren kende bijna niemand ons. We hebben dan ook geen andere autoriteit om over de koers te praten dan dat we elk jaar obsessief naar de Tour kijken. Dat maakt niet eens zo veel uit als het concept is dat je recapt, zolang je er maar eerlijk over bent en je ondertussen zorgt dat je goed voorbereid bent. We kregen daarbij veel hulp van onze luisteraars, die zo goed waren om onze te helpen met vragen als wie ook alweer part-time slager was toen hij de Tour won en wie ooit op een geit over de finish kwam nadat z’n fiets kapot was. Daarnaast deden we ook ons best om elke aflevering even over andere dingen dan het wielrennen te praten. Vijf minuten (okay, soms tien) over Willems huilende baby of mijn in elkaar gezakte IKEA-kast. Dat soort oversharing vindt niet iedereen leuk, maar het laat iets meer van je zien dan alleen de wielerfan. En het laat zien dat we in hetzelfde schuitje zitten: we zijn allemaal liefhebbers, we lachen samen als Mollema demarreert, we huilen samen als hij over een rotonde glijdt en we hebben allemaal last van de zon op de tv.

Het is spijtig dat het alweer voorbij is. Ik vind de laatste etappe van de Tour de France op de Champs-Élysées elk jaar al een jammerlijk moment, maar dit jaar helemaal. Soms waren het podcasten en de gesprekken met de luisteraars op twitteren zelfs leuker dan de etappes zelf.

Maar we gaan het vast nog eens overdoen. Hopelijk in ieder geval tijdens de Tour de France van 2017, in een kroeg waar een groot scherm hangt en waar we allemaal Westfleteren Twaalf kunnen drinken. Daarvoor gaan we kijken of we andere mensen enthousiast kunnen maken om podcasts te maken, om de markt te vergroten. En misschien samen te werken. Als je daar ideeën over hebt, neem dan vooral even contact op.

Tot volgend jaar hopelijk. A bientôt!

Foto boven: de tafel waaraan de Rode Lantaarn werd opgenomen, tijdens de eerste tijdrit. Van links naar rechts: Willem Dudok, gast Leon Geuyen (Het is Koers) en Tim de Gier. 
Foto midden: opnames met Michael Boogerd in IJmuiden. Van links naar rechts:  Tim de Gier, Michael Boogerd en Willem Dudok.