#GR18: Nieuwsmedia hielpen kiezer onvoldoende bij hun stemkeuze

Lokale nieuwsconsument is trouwste stemmer

Mensen die voornamelijk regionale en lokale media gebruiken, blijken de trouwste stemmers en vertegenwoordigen het hoogste opkomstpercentage. Voor mensen die geen of weinig nieuws volgen ligt dit percentage bijna drie keer zo laag. Dat blijkt uit een grootschalig onderzoek naar het aanbod en gebruik van lokaal nieuws en de invloed daarvan op stemgedrag rond de gemeenteraadsverkiezingen.

Niet-nieuwsgebruikers wijken uit naar PVV, GroenLinks en de Partij voor de Dieren

In negen gemeenten, verschillend van omvang en politieke signatuur, zijn inwoners gevraagd naar hun betrokkenheid bij de gemeente, hun interesse in politiek en hun nieuwsgebruik. Na de verkiezingsuitslag is hieraan het stemgedrag gekoppeld. Burgers die weinig of geen nieuws gebruiken, blijken – voor zover ze al stemmen – uit te wijken naar PVV, GroenLinks en de Partij voor de Dieren. Mensen uit deze groep zijn overwegend jong en laagopgeleid en hebben weinig vertrouwen in de politiek.

Nieuwsaanbod sluit niet aan op behoefte van kiezer

De logische veronderstelling dat media de weg wijzen naar een keuze voor een politieke partij, wordt ontkracht door het onderzoek. Net als bij eerder onderzoek van het Stimuleringsfonds uit 2014 blijkt dat het aanbod van media niet goed aansluit op de behoefte van gebruikers. Ondanks dat nieuwsmedia aandacht besteden aan diverse verkiezingsthema’s, blijft het onderwerp zorg onderbelicht, terwijl dit door de kiezers juist als belangrijkste thema van de verkiezingen wordt bestempeld. Landelijk is er vooral aandacht voor het verloop van de campagne en schandaaltjes rond kandidaat-raadsleden, terwijl regionale en lokale media daarnaast aandacht hebben voor nieuws over criminaliteit & veiligheid en kunst & cultuur.

Nieuwsgebruik draagt niet bij aan stemkeuze

Wanneer inwoners uit de onderzochte gemeenten wordt gevraagd welke partijen volgens hen de lokale problematiek het beste kunnen oplossen, geven zij op bijna alle beleidsterreinen het vertrouwen aan lokale partijen. Dit vertrouwen in lokale partijen wordt door de verkiezingsuitslag wederom bevestigd.

Analyse van het nieuwsaanbod laat echter zien dat lokale partijen veel minder aan bod komen in het nieuws en dat nieuwsmedia vooral aandacht hebben voor de grote landelijke politieke partijen en hun lokale afdelingen. Daarbij worden de landelijke partijen steevast gekoppeld aan hun eigen thema’s, zoals economie bij de VVD en natuur bij GroenLinks. Regionale en lokale nieuwsmedia lijken hiermee de nieuwsagenda van landelijke media te volgen, terwijl hun publiek vaker op een lokale partij stemt. De grote winst van lokale partijen bij de gemeenteraadsverkiezingen is dus beslist niet te danken aan de aandacht die ze kregen in lokale en regionale media.

Nog veel winst te behalen voor lokale en regionale nieuwsmedia

Het onderzoek laat daarmee zien dat er een opvallende correlatie is tussen mediagedrag en stemgedrag, maar dat mediapartijen geen of op zijn best een bescheiden rol spelen bij het maken van een stemkeuze. Het publiek van regionale en lokale media behoort tot de meest geïnteresseerde nieuwsconsumenten. Burgers die nieuws consumeren, hebben meer vertrouwen in politiek; burgers die daarbij ook lokaal nieuws consumeren, zijn ook meer geïnteresseerd in de lokale politiek. Het onderzoek laat zien dat er veel behoefte is aan regionale en lokale media die – zeker rond verkiezingen – inhoudelijk berichten over de thema’s die mensen raken. Hier valt nog veel winst te behalen voor lokale en regionale media, die de lokale politieke voorkeur van het publiek veelal links laten liggen.

Over het onderzoek

Het onderzoek is uitgevoerd door het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek rond de gemeenteraadsverkiezingen van 21 maart 2018 in de volgende negen gemeenten: Almere, Amsterdam, Bunschoten, Enschede, Langedijk, Nijmegen, Roermond, Rotterdam en Smallingerland. Binnen deze gemeenten is gekeken naar nieuwsgebruik, nieuwsaanbod en de invloed daarvan op stemgedrag.

Het onderzoek is uitgevoerd in samenwerking met LJS Nieuwsmonitor, Vrije Universiteit Amsterdam en Hogeschool Windesheim. Alle onderzoeksresultaten en dossiers van de onderzochte gemeenten zijn te vinden op de onderzoekspagina www.svdj.nl/GR18.