Ondanks zorgen van academici zijn lokale nieuwsredacties blij met steun van Google

Nieuws | Lokale Journalistiek

Toen het coronavirus veel kleine en lokale nieuwsredacties in de problemen bracht, richtte Google het Journalism Emergency Relief Fund op. Zeventig Nederlandse nieuwsorganisaties kregen via dat fonds een geldbedrag toegekend. De meeste nieuwsorganisaties zijn positief over de steun, maar sommige deskundigen maken zich zorgen.

Al in april besefte Google dat Covid-19 de journalistiek hard raakt. In een op 15 april gepubliceerde blog kondigde de Amerikaanse techgigant daarom het Journalism Emergency Relief Fund (JERF)aan. Via dat fonds stelde Google 39,5 miljoen dollar aan steun beschikbaar voor kleine en lokale nieuwsorganisaties. ‘Die worden door de huidige situatie namelijk onevenredig hard getroffen’, zegt Rachid Finge, Google Communications Manager. De extra steun zou ze moeten helpen de door het coronavirus veroorzaakte financiële tegenslagen op te vangen. Wereldwijd vroegen ruim 12.000 nieuwsorganisaties steun aan. Meer dan 5600 van die aanvragen werden gehonoreerd, waarvan zeventig in Nederland.

JERF-steun verspreid over Nederland

De zeventig organisaties die op de lijst met Nederlandse JERF-ontvangers staan, zijn verspreid over heel het land, al zijn Drenthe, Flevoland en Zeeland ondervertegenwoordigd met slechts een enkele toekenning per provincie. In andere regio’s is de concentratie ‘succesvolle aanvragen’ een stuk hoger. Zo staan er drie titels uit de stad Groningen op het lijstje. Ook vermeldt de lijst bij een deel van de toekenningen aan welke uitgeverijen de ontvangers verbonden zijn. Hieruit blijkt onder andere dat tien titels van Buijze Pers steun ontvingen, en vijf organisaties die bij het Brabantse Telstar HK horen.


Deze kaart is gemaakt op basis van de door Google gepubliceerde lijst met toekenningen. De namen van uitgeverijen en overkoepelende organisaties worden alleen vermeld als deze ook in het overzicht werden genoemd.

Over het algemeen zijn de begunstigde nieuwsorganisaties positief over de steun. Oisterwijk Nieuws, dat 4347,28 euro ontving, had het geld hard nodig om extra inzet te betalen. ‘Er was veel behoefte aan nieuws, bijvoorbeeld over de coronamaatregelen en de inzet van vrijwilligers’, merkt oprichter Joris van der Pijll op. ‘En een deel van het werk waar we al mee bezig waren, konden we in de prullenbak gooien.’ Ook bij de Leeuwarder lokale omroep LEO Middelsé merkten ze dat het coronavirus voor nieuwe publieksbehoeftes zorgt. ‘We hebben geld gevraagd voor programma’s voor ouderen en om kerkdiensten live uit te zenden’, vertelt bedrijfsleider Hedser Kok. ‘Nu oudere mensen vanwege de risico’s niet zelf naar de dingen toe kunnen, brengen wij de dingen naar hen.’

Invloed op de journalistiek

Toch klinkt er ook kritiek op het steunpakket van Google. Zo tweet Editorial Director van de Aziatische afdeling van de International Business Times Danish Manzoor dat hij JERF ‘ironisch’ vindt. Volgens Manzoor zorgden veranderingen in de Google zoekalgoritmes er namelijk voor dat organisch websitebezoek bij zijn nieuwsorganisatie met 90 procent afnam. Om die reden voelde de redactie zich genoodzaakt steun aan te vragen via JERF, iets wat voor deze specifieke ‘Core Update’ misschien niet nodig was geweest.

Google updatet zijn zoekalgoritmes meerdere malen per jaar, waardoor websites en dus ook nieuwswebsites hoger of lager in de Google zoekresultaten terecht kunnen komen. Een recent onderzoek laat zien dat een aantal grote nieuwswebsites na Google Core Updates plotseling opvallend meer of minder bezoekers kregen via Google. Bij nieuwsorganisaties die grotendeels afhankelijk zijn van organische bezoekers kunnen dit soort updates voor problemen zorgen. Zo raakte een in cryptocurrency gespecialiseerde nieuwssite ruim 70 procent van zijn bezoekers kwijt na een Core Update in 2019. Het verhaal van Manzoor staat dan ook niet op zichzelf.

Vermeende ‘hypocrisie’ is echter niet de belangrijkste reden voor kritiek op de steun die Google aan de journalistiek geeft. Professor journalistiek en mediawetenschapper Ramón Salaverría Aliaga van de Universiteit van Navarra doet al jaren onderzoek naar de relatie tussen grote techbedrijven en nieuwsorganisaties. ‘Mijn indruk is dat deze bedrijven een paar jaar geleden begonnen zijn met het verstrekken van subsidies aan nieuwsorganisaties om reputatieproblemen te voorkomen’, zegt hij. ‘Het is gewoon een strategie.’

Volgens de Spaanse onderzoeker heeft de Europese Commissie nu al meerdere malen opgemerkt dat de relatie tussen journalisten en techbedrijven problematisch is. ‘Ze gedragen zich als gigantische mediabedrijven, maar dat zijn ze niet. Ze houden zich bezig met engagement, niet met de waarheid en nauwkeurigheid. Ze nemen nu misschien wat voorzichtige stappen om de informatievoorziening te verbeteren, maar vergis je niet: onjuiste en sensatiegerichte content is veel aanlokkelijker en dus winstgevender dan nieuwsberichten.’

Een vergelijkbaar beeld komt naar voren uit een recent Duits onderzoek van journalisten Alexander Fanta en Ingo Dachwitz. Zij stellen dat Googles Digital News Innovation Fund deels werd opgericht om nieuwsmedia positief te stemmen. Ook benadrukken ze dat de invloed van Google op sommige redacties in het volledige journalistieke proces aanwezig is, en dat meerdere journalisten vrezen dat ze zelfcensuur toepassen wat het onderwerp ‘Google’ betreft.

Google heeft redacties ook nodig

De kleine en lokale redacties delen de bezwaren van Aliaga en Manzoor niet. Ze vonden het invullen van alle Amerikaanse administratie- en belastingformulieren ‘een hoop gedoe’, maar zijn verder positief over de hulp die ze van Google ontvingen. ‘Het is alleen maar goed’, zegt Kok. ‘Zolang je de inhoud van het nieuws onafhankelijk mag bepalen, is er niets aan de hand. Google heeft geen inhoudelijke eisen genoemd toen we steun ontvingen, dus alles is prima.’ Van der Pijll is het daar roerend mee eens. ‘Google is juist een hele fijne, betrouwbare en neutrale organisatie, omdat het wat verder van ons afstaat’, zegt hij. ‘We hadden hier in Oisterwijk bijvoorbeeld laatst gemeenteraadverkiezingen, het kan Google niets schelen wat je daarover publiceert.’

Dat Google geen eisen stelt en zich niet met de JERF-ontvangers bemoeit, betekent overigens niet dat de steun geheel onbaatzuchtig is. ‘Google heeft ons natuurlijk gewoon nodig’, zegt van der Pijll. ‘Wij leveren de content. En ja, als een klein lokaal platformpje wegvalt, is dat natuurlijk nog niet zo’n probleem’, lacht hij. ‘Maar als alle media omvallen, wat blijft er dan nog over om in zo’n zoekmachine te stoppen?’ Uiteindelijk moet ook de situatie waarin lokale media zich aan het begin van de pandemie bevonden, worden meegewogen, vinden zowel van der Pijll als Kok. ‘De lokale journalistiek heeft eigenlijk altijd geld nodig’, zegt Kok. ‘Maar nu met Covid-19 is de steun natuurlijk extra welkom.’ Van der Pijll staat er hetzelfde in. ‘We zijn een kleine redactie en tegenslagen raken ons daarom extra hard. Toen we bij Google steun aanvroegen, was de nood hoog’, zegt van der Pijll. ‘Van wie dat geld kwam, maakt je in zo’n situatie niet eens zoveel uit. Geld is geld.’

Foto: Kai Wenzel

Nieuwsbrief

Ontvang ons laatste nieuws
Hidden
Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.