Piet Bakker stopt als lector, maar blijft oplagecijfers verzamelen: 'Cijfers zijn geen opvatting'
Nieuws |‘Donderdag kwamen de nieuwe oplagecijfers van dagbladen uit. Ik dacht “shit, zit ik hier mijn afscheidscollege voor te bereiden.” Het is volgens mij voor het eerst dat ik niks met de oplagecijfers heb gedaan. Daar had ik wel even de pest over in.’ Piet Bakker (64) houdt al twintig jaar cijfers bij rondom mediagebruik. Ruim tien jaar was hij daarnaast lector Crossmedia & Journalistiek aan de Hogeschool Utrecht. Per 1 februari stopt hij met werken aan de Hogeschool, donderdag 11 januari was zijn afscheidscollege.
Alles in één laptop
Gaat hij na zijn pensioen door met het bijhouden van Excelbestanden vol oplagecijfers? ‘Ja, iemand moet het doen hè,’ antwoordt hij. Niet dat hij de enige is die het kan, voegt hij er snel aan toe, de cijfers zijn openbaar. Maar de waarde zit ‘m in de lange periode waarin Bakker deze heeft verzameld. ‘Organisaties brengen zelf cijfers naar buiten van dit jaar en vorig jaar. Cijfers van daarvoor kun je bijna niet meer terugvinden. Die verzameling zit eigenlijk alleen maar hier,’ zegt Bakker terwijl hij naar z’n laptop wijst. ‘Als ik onder de tram kom, is het afgelopen met de reeks.’ Dit jaar wil Bakker samen met het Stimuleringsfonds proberen zijn gegevens in een database te zetten, zodat ook anderen er gebruik van kunnen maken of een aanvulling kunnen doen.
Voor het eerst hoor ik soms dat mensen beginnen over ‘nepnieuws’ als het om cijfers gaat
Een uitdaging voor het duiden van cijfers is de toegenomen complexiteit van het mediagebruik: mensen consumeren media op allerlei platforms en op allerlei manieren. ‘Als ik een krant lees, een app en een website, heb ik dan één of drie keer de Volkskrant gelezen? Ik ben in ieder geval niet drie lezers,’ zegt Bakker. ‘Eigenlijk rekenen we nu met een hoop onvergelijkbare eenheden.’ De vraag is dus: hoe combineer je leescijfers van verschillende platformen? En als het gaat over bereik van bijvoorbeeld NRC, moet je dan de mensen die Peter Vandermeersch op Twitter volgen ook meetellen?
Impact
Het liefst zou Bakker met de cijfers nog een stap verder gaan. ‘Mijn droom is dat we een soort getal kunnen vaststellen voor media-impact. Hoe belangrijk zijn media voor mensen? Dat is een project voor de komende jaren.’ Met impact doelt hij onder meer op hoe lang mensen doorbrengen op een nieuwssite. ‘Het maakt veel uit of mensen elke keer een minuut of tien minuten De Telegraaf bekijken. En of mensen om de drie dagen op je site komen of een keer per maand. Terwijl die mensen in de statistieken op dezelfde manier opduiken,’ zegt Bakker.
Cijfers over mediagebruik zou hij ook graag willen vergelijken met cijfers over Facebook en Twitter. ‘Hoeveel tijd besteden we daaraan? Die cijfers beginnen zo langzamerhand beschikbaar te komen, dat vind ik een enorme uitdaging.’ En dan heeft hij het nog niet eens over maatschappelijke impact, zoals vragen die in de Tweede Kamer worden gesteld of beleidsveranderingen als gevolg van media-aandacht.
Ergernis
Een andere uitdaging voor Bakker is dat ineens aan cijfers wordt getwijfeld. ‘Voor het eerst hoor ik soms dat mensen beginnen over “nepnieuws” als het om cijfers gaat.’ Volgens Bakker is dat een nieuwe trend als feiten niet in het straatje van mensen passen. ‘De redenering: in mijn kennissenkring leest niemand een krant, dus het is nepnieuws dat er tweeënhalf miljoen krantenabonnementen zijn, of zes miljoen mensen die een krant lezen,’ geeft Bakker als voorbeeld. Het gemak waarmee het etiket nepnieuws op dingen wordt geplakt ergert hem. Hij reageert daar nooit op, zegt hij. ‘Ik denk dan: kruip jij even terug in je hol.’
Bakker laat zich als cijferaar niet uit het veld slaan door het feit dat cijfers steeds minder gewicht lijken te hebben. Integendeel. ‘Het is een reden om er nog harder aan te trekken, nog meer te hameren op cijfers. Trump zegt dat er miljoenen mensen waren bij zijn inauguratie, iemand anders zegt duizenden. Ja, zeggen mensen dan, dat is ook een opvatting. Nee, dat is geen opvatting, je kunt ze gewoon tellen.’
Foto door Anjo Kan
