Hoe functioneert de lokale journalistiek? Deel 1: in Roermond is er nog één controleur van de macht

Nieuws | Lokale Journalistiek

Lokale media verkeren in zwaar weer, maar er is ook hoop. Het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek publiceerde in 2018 een onderzoek over hoe lokale journalistiek en democratie zich tot elkaar verhouden. In aanloop daarnaartoe bezochten de redacteuren van SVDJ.nl drie van de onderzochte gemeentes. In het eerste deel: Roermond. ‘Vroeger nam onze redactie dit hele gebouw in beslag.’

Foto’s door: Sean van der Steen

Vrijdag 16 maart, vijf dagen voor de afgelopen gemeenteraadsverkiezingen. De binnenstad van Roermond is regenachtig en uitgestorven. Slechts een enkele D66-campaigner in wit windjack dwaalt er rond.

roermond-1-3
roermond

Links: Jos van Rey, rechts: campagneauto LVR

Hotel-brasserie Dux is vandaag waarschijnlijk de meest bruisende plek in Roermond. Daar presenteert de voor corruptie veroordeelde oud-VVD-wethouder Jos van Rey een boek over zijn leven. De biograaf is er niet: die heeft zich een dag eerder van het boek gedistantieerd nadat Van Rey op het laatste moment een eigen naschrift vol complottheorieën had toegevoegd.

De aanwezigen trekken zich van de afwezigheid van de auteur weinig aan. Dit is vooral een feestje voor van Van Rey. Roermondse bobo’s loven hem om beurten, een Limburgse zangeres zingt de middag aan elkaar. Politiek gezien mag ‘El Rey’ dan van zijn troon zijn gevallen – populair blijft hij. Met hem als lijstduwer en stemmenkanon zou de Liberale Volkspartij Roermond (LVR) op 21 maart 2018 de verkiezingswinnaar worden: 9 van de 31 raadszetels.

Verslaggever Jos van den Broek van regionale omroep L1 leunt met een microfoon in zijn hand tegen de hotelbar. Samen met journalisten van De Telegraaf en andere lokale media wacht hij tot hij Van Rey kan interviewen.

Van den Broek had een dag eerder de primeur dat Van Reys biograaf zich terugtrok. Zo’n scoop(je) is een zeldzaamheid voor L1. ‘Zelf nieuws maken is bij ons beperkt mogelijk, om eerlijk te zijn. Wij moeten met zeven verslaggevers heel Limburg coveren. We kunnen bijvoorbeeld ook niet intensief de gemeenteraden volgen.’ Heel veel is het trouwens ook niet waard om de eerste te zijn. ‘Vijf minuten later stond het al op alle andere sites.’

Bijzonder gewoon

Lokale media spelen een relatief grote rol in Roermond. Voor 45 procent van de inwoners zijn ze belangrijker dan landelijke media – het hoogste percentage van de negen gemeenten die het Stimuleringsfonds onderzoekt. Vooral dagbladen (48 procent) en tv-journaals (55 procent) worden als belangrijke bron genoemd, veel meer dan bijvoorbeeld social media (26 procent), blijkt uit de eerste resultaten uit het onderzoek.

peters-en-peters

Foto: de broers Dré en Ben Peters

Naast het mediagebruik is ook het stemgedrag in Roermond lokaal gekleurd, wat wel blijkt uit de dominantie van de LVR. Voorman van de partij Dré Peters – door de AVROTROS gevolgd voor documentairereeks Ons Belang – gaat door het vuur voor zijn collega Van Rey. Over diens veroordeling tot twaalf maanden voorwaardelijk haalt hij zijn schouders op. ‘Het is toch voorwaardelijk?’, zegt hij in het campagnekantoor.

Peters heeft een mediaverleden: hij was directeur van de huis-aan-huisbladen-uitgever A&C Media. Hij reconstrueert hoe de lokale journalistiek in Limburg in de laatste decennia achteruit gehold is. Volwaardige kranten werden blaadjes, goedwillende amateurs vervingen professionals.

Peters combineerde zijn directeurschap lang met het fractievoorzitterschap voor de VVD. ‘Destijds schreef ik mijn eigen stukjes voor de lokale krant. Dat werd toen een soort Pravda genoemd. Maar we gaven ook andere fractievoorzitters een podium.’

Peters’ broer Ben is ook raadslid, al is hij beter bekend als carnavalszanger Big Benny. Ben Peters ijsbeert door het campagnekantoor en beklaagt zich over De Limburger, die hem op de voorpagina zette nadat hij een raadslid van het CDA had gedreigd ‘onder de kloten te stampen’. Sensatiejournalistiek, vindt hij. ‘Het was nauwelijks te verstaan en ik heb m’n excuses gemaakt. Maar ja het is shocking nieuws, daar kun je lezers mee trekken. Shocking, shocking, shocking, anders is het niet interessant.’

Trumpisme in Roermond

De pers moet het vaak ontgelden bij de LVR, en dan vooral De Limburger: een ‘leugenaarskrant’, aldus Dré Peters. Jos van Rey zegt op zijn boekpresentatie dat hij een dag eerder voor het eerst in zes jaar een interview aan De Limburger gaf, waar hij de krant eerder boycotte. ‘Wij worden als LVR totaal doodgezwegen.’ Tegelijkertijd maakt de partij zich zorgen over de achteruit hollende journalistiek. Het lijkt Peters een goed idee om een gemeentejournalist in te huren die de raadsvergaderingen verslaat, zoals in onder meer Maastricht gebeurt.

Vroeger hadden we zes verdiepingen, nu alleen de begane grond

De Limburger bracht in 2011 het schandaal rond Van Rey aan het rollen. Onderzoeksjournalisten Hans Goossen en Theo Sniekers documenteerden Van Reys naar belangenverstrengeling riekende praktijken en schreven er een bekroond boek over.

Op de redactie vertelt Goossen droogjes wat Van Rey door de jaren heen over hem en zijn collega’s heeft gezegd. ‘Hij vindt ons linkse rakkers, maar noemt ons ook een CDA-krant. Of Cubanen, of Koreanen, de Stasi. En de lokale omroep is bij hem steevast de staatsomroep. Het is ergens ook wel grappig.’

En toch: de LVR-aanvallen maken het journalistieke werk lastiger. ‘Dat geldt vooral voor onze stadsverslaggevers in Roermond, die bijvoorbeeld meemaken dat zelfs de simpelste vragen als WOB-verzoek worden bestempeld. Er worden ook wel abonnementen opgezegd vanwege onze kritiek op de LVR. Dat zij zo. In Roermond kunnen we nu eenmaal weinig goed doen.’

roermond-hansgoossen
roermond-limburger

Links: Hans Goossens, rechts: De Limburger 

De enige controleur

Bij De Limburger werken inclusief Goossen zes onderzoeksjournalisten, een unicum in de regionale journalistiek. De redactie is gevestigd in een kantoorgebouw op een doods industrieterrein in Sittard.Goossen maakt een armbeweging boven zijn hoofd. ‘Vroeger hadden we alle zes de verdiepingen. Nu zitten we vooral op de begane grond en is meer dan de helft van het gebouw van andere bedrijven.’

Regionale media voelen de klappen die de ontlezing en de digitalisering uitdelen het hardst. Het verlies aan printoplage compenseren met digitale abonnementen is moeilijk. Dat komt deels doordat een regionale krant NRC en Telegraaf tegelijk moet zijn, vertelt Goossen. ‘De lezers komen voor politiek naar de site, maar ook voor de nieuwe vriendin van Max Verstappen.’ En voor zo’n allegaartje is het lastig een betalend publiek te vinden.

Aan onderzoeksjournalistiek verdient De Limburger sowieso niets. ‘Voor het onderzoek naar Van Rey zijn we een jaar vrijgesteld, dat verdien je nooit terug. Je kunt je onthullingen dan wel achter een paywall zetten, maar vijf minuten later kunnen mensen het al bij een ander medium gratis lezen.’

Intussen komt het wat betreft democratische controle wel op De Limburger aan. ‘Vroeger had je vier à vijf dagbladen in deze provincie, nu één. Zonder iets af te doen aan omroep L1: wij zijn in Limburg de enige controleur van de macht. En ook wij kunnen niet meer in elke gemeente voldoende aanwezig zijn.’

Weinig betrokkenheid

Het helpt niet dat de maatschappelijke betrokkenheid bij het publiek niet geweldig is. In aanloop naar de verkiezingen maakte Goossen een feuilleton over wat Limburgers bezighoudt. ‘Ik ben daar een beetje van geschrokken. De desinteresse en onvrede over de politiek zit nog dieper dan ik dacht. En mensen zullen zich ook niet verdiepen om dat te onderbouwen, het zijn alleen onderbuikgevoelens.’

roermond-erwin

Foto: Frietbakker Erwin Engelen

In Roermond is op die vrijdag voor de verkiezingen inderdaad weinig van politieke betrokkenheid te merken is op straat. Over Van Rey heeft men nog wel een mening (heel voor of heel tegen), maar verder gaan veel mensen niet stemmen of hebben ze geen zin om erover te praten.
Frietbakker Erwin Engelen (27) wel. Hij twijfelt tussen D66 en de LVR: eerst nog goed de partijprogramma’s lezen. Het nieuws over de lokale politiek volgt hij niet. ‘Dat komt gewoon niet in me op.’ Op televisie krijgt hij wel wat van de politiek mee – maar daar ziet hij vooral landelijke lijsttrekkers debatteren, waar hij weinig aan heeft.

‘Je moet LVR stemmen’, roept een leverancier die achterin de snackbar wat dozen komt afleveren. ‘Die zijn aanspreekbaar. Als je ze op Facebook een bericht stuurt reageren ze altijd.’

Zeven dagen later: de uitslag van de verkiezingen in Roermond is binnen. GroenLinks maakt de slogan ‘Verandering begint hier’ als grootste groeier waar. Maar verder verandert er weinig in Roermond. Winnaar LVR wordt net als in 2014 buiten de coalitie gehouden. Jos van Rey en Big Benny Peters gaan opnieuw de raad in. En de onderzoeksjournalisten van De Limburger? Die blijven spitten in schimmige zaakjes. Omdat het moet. Al zou het niemand meer iets kunnen schelen.

Meer weten over nieuwsvoorziening en stemgedrag in Roermond, en de verbanden daartussen? Bekijk het dossier. Alles over het #GR18-onderzoek in 9 Nederlandse gemeenten vind je hier

 

Nieuwsbrief

Ontvang ons laatste nieuws
Hidden
Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.