Rundfunk Mitbestimmen wil dat Duitse publieke omroep op de schop gaat

Net als in Nederland is er in Duitsland discussie over de kosten van de publieke omroep. Steeds minder jongeren hebben een radio of tv. Ze kijken online naar series wanneer het hen uitkomt, al dan niet van de publieke omroep. Dat het voor iedere burger verplicht is om mee te betalen aan traditionele media als tv en radio, levert dan ook steeds meer kritiek op.
Duitsland heeft met 8 miljard een van de grootste budgetten wereldwijd voor de publieke omroep. Iedere inwoner, ongeacht of hij een tv en radio bezit, betaalt maandelijks 17,50 euro. Robert Schäfer wil met zijn organisatie Rundfunk Mitbestimmen het debat aanzwengelen over de verdeling en besteding van gelden. Hij vindt dat burgers zelf moeten kunnen bepalen wat er met hun bijdrage gebeurt, en heeft een website gemaakt waar mensen kunnen doorgeven welke programma’s ze financieel willen steunen.

Entertainment: democratisering?

Het uitgangspunt voor de verplichte bijdrage is dat de publieke omroep de democratie versterkt, doordat deze zorgt voor diverse programma’s en kwalitatieve berichtgeving. Zo verklaarde Jörg Schönenborn, directeur van televisiezender WDR het tenminste. Daar staat tegenover dat 49,1% van het publieke geld niet besteed wordt aan de democratiseringsfunctie, maar aan sport, show en films op basis van het 20^e rapport van de Kommission zur Ermittlung des Finanzbedarfs der Rundfunkanstalten, een commissie die de gevraagde financiële steun van de omroepen controleert en aanbevelingen uitbrengt aan de regering over de hoogte van de financiële steun. Een specifieker inzicht per omroep of programma is er niet.

Mensen moeten zelf nadenken over welke programma’s ze belangrijk vinden

De laatste jaren is er een trend gaande van inwoners die hun maandelijkse bijdrage niet betalen. Volgens WeltN24 hadden 4,9 miljoen van de 44,7 miljoen huishoudens eind 2015 een betalingsachterstand. Dat is 11% van de bevolking die de sinds 2013 verplichte bijdrage niet wil of kan betalen. Volgens de voorzitter van de Commissie Financiën van ARD en ZDF, lopen er 2,2 miljoen gerechtelijke procedures om achtergestelde betalingen te innen.

Zwart gat

Een belangrijk punt van kritiek is dat er geen openheid is over de verdeling van gelden. Duitsland heeft zogenoemde Rundfunkräte, commissies met leden die zijn gekozen door de lokale politiek, die bepalen wat er met het geld voor de publieke omroep gebeurt. De verdeling van het geld is niet publiekelijk beschikbaar. Volgens Schäfer is dat een belangrijke reden waarom steeds meer Duitsers weigeren te betalen voor publieke radio en televisie. Als je het vergelijkt met het Berlijnse minimumloon van 8,84 euro per uur, dan is 17, 50 euro per maand voor veel inwoners een hoog bedrag.

Politiek explosief

Schäfer heeft contact gehad met een aantal leden van de Rundfunkräte die ook voor verandering zijn. Zo heeft Heiko Hilker, lid van de MDR Rundfunkrat voor het midden van Duitsland, zijn idee “potentieel politiek explosief” genoemd. Volgens Schäfer kunnen zijn cijfers over de voorkeur van burgers meer transparantie in het publieke bestel teweegbrengen en de huidige gang van zaken op zijn kop zetten. Politici kunnen zijn initiatief als argument gebruiken in het debat over transparantie.
Een specifiek langetermijndoel heeft Schäfer niet direct voor ogen. “Het zou fantastisch zijn als het geld van de gebruikers van mijn website ook daadwerkelijk verdeeld wordt zoals zij wensen, maar hoe groot de impact wordt weet ik niet. Het geld van mensen die de site niet gebruiken zou onveranderd verdeeld kunnen worden. ”

Bewustwording

Hoe dan ook gelooft hij heilig in het positieve effect van bewustwording. “Mensen moeten zelf nadenken over welke programma’s ze belangrijk vinden. De website is nog in ontwikkeling en heeft op het moment 100 gebruikers. Later in het jaar volgt een mediacampagne om ruchtbaarheid te genereren. De gebruikers die er nu al zijn, kiezen voor het steunen van kwaliteitsprogramma’s. Denk aan onderwijsprogramma’s voor kinderen, wetenschap en onderzoeksjournalistiek.”
Ook als sport en entertainment worden geselecteerd door gebruikers, is dat wat hem betreft prima. “Het punt is dat er input van burgers moet komen en die is er op het moment helemaal niet.”
Foto door D. Reichardt