Van nieuwsbericht naar podcast: hoe NU.nl leerde razendsnel audionieuws te maken

Echt actuele nieuwspodcasts maken is lastig – voor je het weet heeft de actualiteit ze immers alweer ingehaald. Maar wat als je slimme technologie gebruikt, waarbij een robot de podcast inspreekt? David de Boer, Lucy Rimena en Arie Bart de Vries van DPG Media ontwikkelden in de SVDJ Accelerator korte, geautomatiseerde nieuwsupdates voor NU.nl. Hoe is het om als grote nieuwsorganisatie mee te doen aan een innovatieprogramma dat vooral bevolkt wordt door start-ups?

Kijk naar de bezoekcijfers van NU.nl en je weet: de behoefte aan nieuws is onverminderd groot. Tegelijkertijd groeit de populariteit van audio-journalistiek. Ieder mediamerk heeft inmiddels zijn eigen podcasts of nieuwsupdates voor smartspeakers. Zo ook NU.nl, maar hun audio-aanbod anno 2020 kon het tempo van de nieuwsproductie op de redactie niet bijbenen.

‘Als je Google Home op zondagmiddag vroeg om het laatste nieuws van NU.nl kreeg je de podcast van vrijdagochtend’, zegt Arie Bart de Vries. Hij is productmanager en UX-researcher voor NU.nl. Samen met Lucy Rimena en David de Boer vormde hij een team dat zich opgaf voor de Accelerator van het Stimuleringsfonds. Zowel Rimena als De Boer werkten bij de afdeling Strategie van Sanoma (dat destijds nog niet was overgenomen door DPG Media).

Nieuws zonder presentator 

‘Onze vraag vorig jaar was: hoe kunnen we ons nieuws in hogere frequentie ontsluiten in audiovorm?’, zegt David de Boer. Zo ontstond het idee van korte nieuwsupdates die door middel van text-to-speech-technologie geautomatiseerd tot stand komen. Nieuwsbulletins zoals we die kennen van de radio, alleen dan zonder presentator. De technologie om dat te automatiseren bestond al, gemaakt door de start-up XS2Radio. Aan het Accelerator-team de taak om het daadwerkelijk te gaan gebruiken bij NU.nl. Een ogenschijnlijk eenvoudig idee, maar er zaten veel onzekerheden aan vast, legt De Boer uit: ‘Is de technologie goed genoeg? Hoe pikt het publiek het op? Wie gaat het gebruiken en wanneer?’

Allemaal vragen die ze tijdens de Accelerator onderzochten. Daarbij werd de ‘lean start-up-methode’ gebruikt, waarbij deelnemers in ‘sprints’ van een maand steeds een hypothese testten. ‘Het was voor mij erg leerzaam’, zegt De Boer. ‘Een experiment hoeft niet maanden te duren of duizenden euro’s te kosten. Knip je aannames op in kleine vraagstukjes. Houd tests kleinschalig.’

Het cijfer dat gebruikers gaven aan de robotstem, lag niet veel lager dan bij een ‘echte’ stem. Dat verbaasde ons

De grootste verrassing tijdens de Accelerator was de waardering van het publiek. ‘Het cijfer dat gebruikers gaven aan text-to-speech, de robot dus, lag eigenlijk niet heel veel lager dan bij de tekst uitgesproken door een echt persoon. Dat verbaasde ons’, zegt De Vries. Maar er waren ook aannames die niet klopten, bijvoorbeeld over de doelgroep. Zo dacht het drietal zelf dat hun audio-nieuwsupdates interessant zouden zijn voor sporters. Mensen die in de auto of op de fiets zitten, of die iets in het huishouden doen. Dat was niet zo. Het team ontdekte dat leeftijd een grotere rol speelde. Vooral jongeren, die minder tekstueel zijn georiënteerd, bleken open te staan voor deze vorm van journalistiek.

Gewaagde stap

De teamleden werkten bij innovatieve afdelingen van Sanoma; waarom was er geld van het Stimuleringsfonds nodig om dit project te realiseren? Elger van der Wel, digitaal strateeg en podcastproducer, die mentor van het team was tijdens de Accelerator: ‘Organisaties gaan graag voor iets meer zekerheid. “Iets met audio automatiseren” is wel vaag.’ Maar, vindt Van der Wel, Sanoma heeft toch een gewaagde stap gezet met het project. ‘Het is best spannend om het publiek iets te bieden wat ze niet gewend zijn. Heel veel media zullen vrezen dat het schadelijk is voor hun merk als mensen er negatief op reageren. Het is heel tof dat het team dit mocht testen in de NU.nl-app, gewoon voor het echte publiek.’

De combinatie van denken als een corporate en doen als een start-up heeft goed uitgepakt, zegt De Vries: ‘Ik denk dat grote bedrijven meer van de Accelerator leren dan start-ups. Bij start-ups wordt al snel gedacht in sprints waarin je snel iets bouwt en test, die manier van denken is nieuw binnen een corporate omgeving.’ Zo kan volgens het team de Accelerator-methode helpen om innovaties die anders in de idee-fase blijven steken ‘aan het rollen’ te krijgen.

Meer experimenten

Halverwege de Accelerator-periode werd Sanoma overgenomen door DPG Media. De text-to-speech-technologie en Accelerator-resultaten zijn ook interessant voor andere nieuwsmerken binnen het concern. ‘Binnenkort starten twee pilots, bij het AD en De Ondernemer,’ zegt Rimena, ‘maar wij gaan het uit handen geven en zullen alleen een adviserende rol hebben.’ De Boer vult aan: ‘DPG is heel blij met ons “voorwerk”. Iwan Reuvekamp, chef audio van DPG, kan het verder ontwikkelen.’

Die laatste houdt zich bij DPG Media bezig met audio- en voice-innovatie. Reuvekamp: ‘Mijn belangrijkste conclusie is dat dit een geweldig project was, maar dat de text-to-speech nóg beter moet worden. Dat is een kwestie van tijd.’ Op dit moment zijn bij NU.nl de audio-updates stopgezet. Wel start binnenkort bij het AD een test met dezelfde technologie, waarbij het representatieve lezerspanel fungeert als testgroep. Daarnaast wordt onderzocht of het mogelijk is het ‘geluid’ van het AD anders te laten klinken dan dat van NU.nl.

De kwaliteit van geautomatiseerde audio-nieuwsupdates is niet alleen afhankelijk van de text-to-speech-technologie, ook van de teksten. Spreektaal is iets anders dan schrijftaal. ‘De nieuwsredactie van Qmusic herschrijft nieuwsberichten om ze op de radio te brengen,’ zegt Reuvekamp. ‘We zijn voornemens daar een computer mee te laten lezen met het originele artikel en wat de nieuwslezer ervan maakt. Als een computer kan leren wat die verandering inhoudt, kunnen we ook dat redactieproces automatiseren.’

Geen gimmick

Een andere vraag is of de technologie zich voor meerdere formats leent. Dat is de inzet van het experiment bij De Ondernemer: ‘We willen de technologie gebruiken om de dagelijkse nieuwsbrief in audiovorm aan te bieden’, zegt Reuvekamp. Bij die pilot is journalistiek strateeg Bart Jan Cune betrokken. ‘We staan aan het begin van deze innovatie, nadenken over formats is hard nodig. Het moet geen gimmick worden. Het gaat er niet alleen om dat automatisering kán, maar juist om de vraag: wát wil ik dan geautomatiseerd laten vertellen, op welk moment en aan wie?’ Cune verwacht niet dat de technologie in huidige staat de echte stemmen op korte termijn compleet zal vervangen. ‘Ik ben er heilig van overtuigd dat het publiek gehecht is aan personen.’

Aan draagvlak voor hun innovatie heeft het niet ontbroken, concludeert het Accelerator-team. Doordat de teamleden op verschillende plekken binnen het bedrijf werkten, was hun netwerk groot. ‘Zekere in de latere fase heeft dat geholpen om anderen te overtuigen van ons idee’, zegt De Vries. Niet zelden verdwijnt een innovatieproject uiteindelijk in de bureaula. In dit geval is het tegenovergestelde gebeurd, constateert ook hun mentor, Elger van der Wel. ‘Dit is er wel eentje voor in de boeken.’

Illustratie: Claudie de Cleen 

Wil jij je aanmelden voor de Accelerator 2021? Dat kan! De inschrijvingen staan open van 1 februari tot 15 maart. Klik hier voor alle informatie over de SVDJ Accelerator 2021.