Waarom virtual reality en 360-gradenvideo's ook riskant zijn

Nieuws |

360-gradenvideo, virtual reality en augmented reality zijn journalistieke vertelvormen die in de categorie ‘immersive media’ vallen. ‘To immerse’ betekent onderdompelen, en dat is wat ze doen: immersive media laten de kijker opgaan in een verhaal. Ze beschrijven niet hoe een bepaalde gebeurtenis zich ontvouwde, maar nemen de kijker mee naar de plek waar alles gebeurde, zodat hij of zij het nieuws met zijn eigen ogen kan aanschouwen. Onlangs vertelden mediaprofessor John Pavlik en journalist Claudia Prat al over de kansen die het biedt. Maar er zijn ook gevaren.

Bewerkt beeld 

Als Amerikaan denkt Pavlik meteen aan nepnieuws als hij het over de huidige problemen binnen de journalistiek heeft. Hij vreest voor het moment waarop nepnieuws in de vorm van immersive video verspreid kan worden. “Immersive media geven de kijker veel meer dan andere mediavormen het gevoel dat datgene wat hij bekijkt de realiteit is”, legt hij uit.

Als de eerste 30 seconden echt zijn, valt het de kijker niet op dat de beelden daarná gemanipuleerd zijn

“Ik kan me heel goed voorstellen dat iemand een 360-gradenvideo zou maken waarvan de eerste 30 seconden echt zijn, zo krijgt de kijker het gevoel dat wat hij ziet ‘waar’ is. De beelden die hij na de eerste 30 seconden ziet, zijn bewerkt of gemanipuleerd, maar dat heeft de kijker niet zomaar door, omdat het eerste deel van de video zo realistisch was.”
Zodra dit soort video’s op deze manier bewerkt worden, gaat de regel seeing is believing niet langer op. Het enige wat er volgens Pavlik voor kan zorgen dat mensen in staat zijn fake virtual reality te herkennen, is meer aandacht voor mediageletterdheid. “De media moeten daar de leiding in nemen, want journalisten zijn de mensen die de grootste schade oplopen door nepnieuws.”

Ethische code

Thomas Seymat van Euronews denkt dat het op dit moment nog te duur en te ingewikkeld is om nepnieuws in virtual reality te maken.  “Het is rendabeler om bijvoorbeeld met Photoshop en Twitter aan de slag te gaan.” Hij gelooft echter niet dat de beelden in een virtual-realityproductie per se bewerkt moeten zijn om onder de noemer ‘fake news’ te vallen.
“Ik denk dat we op dit moment vooral te maken kunnen krijgen met mensen die immersive media produceren zonder zich aan een bepaalde ethische code te houden. Dat zou kunnen leiden tot producties die niet voldoen aan de journalistieke standaarden en het publiek misleiden.” Zo kunnen kwaadwillenden bijvoorbeeld bepaalde scènes achter elkaar laten zien om een beeld te schetsen dat bij hun eigen visie op de werkelijkheid past. “In sommige gevallen kan het plaatsen van een misleidende titel in een productie al genoeg zijn.”

Normen en waarden

Het nadenken over ethische vraagstukken op het gebied van immersive media is volgens Seymat een taak voor journalisten. “We moeten niet denken dat we al onze journalistieke normen en waarden aan de kant mogen gooien omdat immersive media iets nieuws is en er nog nauwelijks vastgestelde regels voor bestaan.” Ook Pavlik gelooft dat de focus van een journalist altijd op kwaliteitsjournalistiek moet liggen. “Het is op dit moment heel belangrijk dat we alle beschikbare middelen inzetten om accurate en ethische journalistiek te bedrijven, immersive media horen daarbij.”
Redacties hebben misschien de neiging nieuwe technieken over te laten aan de nieuwe generatie journalisten, maar dat is volgens Pavlik niet de juiste methode. “Die jonge journalisten hebben misschien het enthousiasme om nieuwe dingen uit te proberen en kennis van nieuwe technieken, maar dat betekent niet dat ze zonder de oude garde kunnen”, beaamt hij. “Jonge journalisten hebben de ervaring en de wijsheid van oudere journalisten nodig. Ervaren journalisten kunnen helpen met ethische kwesties, perspectief brengen en context schetsen.”

Nieuwsbrief

Ontvang ons laatste nieuws
Hidden
Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.