Waarvoor webstatistieken gebruikt worden op nieuwsredacties

Al enige tijd worden softwareprogramma’s gebruikt om zo minutieus mogelijk het klik- en leesgedrag van nieuwsconsumenten in kaart te brengen. Op de nieuwsredacties in Vlaanderen die onderzoekers van de Universiteit Antwerpen bevraagd hebben, worden tools als SmartOcto, Chartbeat en Google Analytics het vaakst gebruikt om het gebruik van de website te analyseren. Crowdtangle en Ezy Insights zijn dan weer het meest geliefd voor het uitvoeren van analyses op verschillende socialmediaplatformen. Deze tools meten metadata als het bereik, het aantal likes en shares die een artikel krijgt. Maar waarom meten redacties al deze zaken? Uit het onderzoek blijken zes verschillende motivaties om dat te doen.

1. De beste plek voor een artikel bepalen

Over het algemeen zijn web-analytics het onderzoeksobject van journalisten en eindredacteuren die een artikel een plaats willen toekennen op de website. Zij houden in de gaten welke artikelen het beste worden gelezen en verplaatsen een artikel waar nodig. Dat is meteen ook waarvoor die statistieken het meest worden gebruikt: de software schetst een beeld van het klik- en leesgedrag en zorgt ervoor dat de eindredacteur een artikel de beste plaats kan toewijzen op de website. Als een artikel goed wordt gelezen, dan zal het sneller een meer prominente plaats toegewezen krijgen.

2. Koppen testen

Web-analytics helpen nieuwsredacties bij het verbeteren van de verpakking of inkleding van een artikel. Dat doen ze door aan ‘AB-testing’ te doen.  Daarbij krijgt één lezersgroep kop A te zien, terwijl een andere groep wordt blootgesteld aan kop B of meerdere andere koppen. AB-testing kan ervoor zorgen dat een artikel plots veel meer gelezen wordt, omdat een alternatieve kop beter blijkt te werken.

3. In kaart brengen wat je lezers boeit

Nieuwsredacties gebruiken webstatistieken ook om de redactionele koers (bij) te sturen. Dankzij analytics kunnen ze met grotere precisie de vinger leggen op de interesses van de lezer en hun artikelen daar meer op toespitsen. ‘Bij een bepaald nieuwsmedium merkten de eindredacteuren dat nieuws over het koningshuis heel veel werd aangeklikt. Toch werd er op de redactie geen bewuste aandacht aan besteed. Door de inzichten die zijn voortgevloeid uit de webstatistieken heeft dat ervoor gezorgd dat er een wekelijkse blog over het koningshuis verscheen,’ zegt onderzoeker Kenza Lamot.

4. Een succesvol artikel van de concurrentie imiteren

Social media analytics geven ook inzicht in hoe artikelen van de concurrentie presteren. Brengt een medium een verhaal dat bovenmatig goed ‘scoort’, dan kan een andere redactie op basis van hoe goed een artikel presteert op social media beslissen om zelf ook zo’n verhaal te publiceren. ‘Dat wil echter niet zeggen dat het artikel van de concurrent zomaar integraal gecopy-paste wordt. Vaak verschijnt het op de eigen fora dan in een ander jasje, bijvoorbeeld als een longread of video.’

5. Journalisten evalueren

Vlaamse nieuwsredacties gebruiken webstatistieken ook vaak als een motiverend schouderklopje om andere journalisten te overtuigen van een ‘digital’ of ‘audience first’-strategie. ‘Individuele beloning van journalisten op basis van ‘clicks’ of de aanwas van abonnees is schering en inslag bij sommige internationale spelers zoals bijvoorbeeld The Herald Sun,’ zegt Lamot. ‘Dergelijke omstreden premiestelsels of bonussen zijn bij onze Vlaamse nieuwsmedia nog niet aanwezig, vaak wordt alleen intern aan de redactie vermeld hoeveel digitale abonnees een bepaald stuk heeft opgeleverd. Al lijkt er wel een soort subtiele, meer ‘onschuldige’ vorm van socialisering aan de gang te zijn in de vorm van complimentjes voor wiens artikelen goed gelezen worden, en bij uitzondering ook lijstjes van best gelezen artikelen van journalisten. De vrees bestaat wel dat de focus zo verschuift naar onderwerpen die toch al populair zijn.’

6. Inzicht krijgen in de mening van je lezers

Web-analytics helpen nieuwsredacties om zich een voorstelling van hun publiek te maken. De geïnterviewde journalisten zeggen dat ze dankzij analytics nu een goede indicatie hebben van wat ‘leeft’ bij de mensen. Volgens hen kunnen ze nu met meer vertrouwen stellen wat de interesses en opinies van hun lezerspubliek zijn. ‘Die laatste motivatie past binnen de langere traditie van lezersonderzoek. Redacties gebruiken analytics als een meetinstrument dat bestaat naast een echte bevraging zoals leesonderzoek, opiniepeilingen en polls,’ zegt Lamot.

De geïnterviewde journalisten staan behoorlijk positief tegenover webstatistieken. ‘Tegelijk zijn ze zich bewust van de gevaren die schuilen in een te eenzijdig gebruik ervan,’ zegt Lamot. ‘De populariteit van een artikel mag de relevantie ervan niet verdringen. Bovendien moet er rekening gehouden worden met de diversiteit van het soort artikelen, zo zorg je ervoor dat niet enkel artikelen verschijnen op een nieuwswebsite waarvan je bijvoorbaat al weet dat ze populair zullen zijn.’

Voor het onderzoek hebben de onderzoekers 21 diepte-interviews afgenomen met nieuwsmanagers en webjournalisten van zeven Vlaamse kranten. Daarnaast hebben ze ook met journalisten gesproken van de publieke en commerciële omroep VRT en VTM, het nieuwsmagazine Knack en de nieuwswebsite Newsmonkey.

Foto: Markus Winkler