Whatsapp-nieuwsdiensten mogen niet meer van Facebook – hoe erg is dat voor media?

WhatsApp begon als dienst waarmee personen elkaar berichtjes konden sturen. Eerst een-op-een, later ook in een groep. De mogelijkheid om berichten naar een grote groep mensen te sturen, heeft het ook makkelijker gemaakt om nepnieuws te verspreiden. Met name in India worden lezers bedolven onder nepberichten. Het versturen van deze massa-whatsappjes was weliswaar nooit officieel toegestaan, maar werd gedoogd. Daar wil Facebook nu vanaf en dus dreigt het bedrijf met juridische stappen tegen iedereen die massa-apps verstuurt. Dat Facebook daarmee ook de verspreiding van echt nieuws tegengaat, verstuurd door professionele media, neemt het bedrijf voor lief. Het wil dat WhatsApp weer uitsluitend wordt gebruikt zoals het bedoeld was: als communicatiemiddel voor particulieren.

Nieuw beleid

Er zit ook een minder altruïstische beweegreden achter deze stap. Inmiddels bestaat er ook een betaalde businessversie van WhatsApp – die Facebook dus geld oplevert. Je zou zeggen dat media kunnen overgaan op die betaalde versie, maar deze heeft voor hen geen toegevoegde waarde: de mogelijkheid om berichten naar een lijst mensen te sturen ontbreekt. Sterker nog, elke conversatie moet door de ontvanger zijn begonnen. Abonnees zouden dus eerst een berichtje naar een krant of tijdschrift moeten sturen voor ze nieuws kunnen ontvangen.

Als Facebook echt gaat optreden, denk ik dat de klappen vallen bij media met veel ontvangers

Het nieuwe beleid is dan wel per 7 december ingegaan, er is nog niets daadwerkelijk veranderd. Bij Vrij Nederland hopen ze dan ook dat de soep minder heet wordt gegeten dan die wordt opgediend, zegt chef webredactie Jasper Veenstra: ‘Met onze 2000 abonnees zijn we maar een relatief kleine speler, andere media hebben lijsten met wel 50.000 ontvangers. Als Facebook echt gaat optreden, denk ik dat de eerste klappen daar gaan vallen.’

Trouwe lezers

Voor het blad is WhatsApp een van de manieren om lezers te bereiken, naast verschillende nieuwsbrieven en socialmediakanalen. Veenstra vindt het nieuwe standpunt van Facebook jammer, maar is niet verrast. ‘We wisten vanaf het begin dat het eindig zou kunnen zijn, maar het was de moeite waard om te proberen. We merken dat het juist de trouwe lezers zijn die op de nieuwsdienst geabonneerd zijn. 30 tot 40 procent van die lezers klikt ook daadwerkelijk door, dat is een hoge score.’ Hij verklaart dit uit het persoonlijke karakter van WhatsApp. ‘We versturen dat appje ’s ochtends om half acht. Daardoor kom je soms letterlijk bij iemand in bed, tussen berichtjes van familie en vrienden. Dat is intiemer dan een emailnieuwsbrief en creëert meer betrokkenheid.’

Direct contact met lezers

Ook media met een specifiekere doelgroep balen van de ontwikkelingen. Kidsweek gebruikte WhatsApp om elke dag een app naar ongeveer 4000 kinderen te sturen over een nieuw verhaal op de site. Hoofdredacteur Henrike van Gelder vindt het jammer dat dit niet meer kan: ‘Het was heel waardevol voor het contact met onze lezers, want als we bijvoorbeeld kinderen zochten met bepaalde ervaringen of problemen, dan gooiden we ook een appje eruit en dan kregen we heel veel reacties. We hadden echt linea recta contact met onze doelgroep.’ Het blad zoekt nu naar een alternatieve manier om zulk direct contact te onderhouden.

Facebook heeft de mond vol over hoe belangrijk ze nieuwsmedia vinden, maar ze handelen er totaal niet naar

NRC heeft al wél de stekker uit de WhatsAppdienst getrokken. Afgelopen zaterdag stuurde de redactie het laatste appje naar de 9000 abonnees met de vraag zich aan te melden voor notificaties in de vernieuwde NRC-app, legt chef online Wieland van Dijk uit. ‘Daarin sturen we onder andere twee keer per dag een opmerkelijk NRC-verhaal, ook in een bericht met een persoonlijke toon, dus we hopen dat dit als alternatief werkt.’ In de app ontbreekt echter de interactie, daarom vindt ook Van Dijk het jammer dat de WhatsAppdienst wegvalt. ‘Het was een fijn kanaal om direct contact met onze lezers te hebben. We hebben eens via de dienst een enquête gehouden waarop 3000 van de 9000 lezers reageerden. Dat is heel veel. Die betrokkenheid zullen we zeker missen.’

Niet meer afhankelijk van Facebook

Aan de andere kant is Van Dijk ook blij om niet meer afhankelijk te zijn van het tech-bedrijf. ‘Voor alle media geldt dat de platforms en sociale media belangrijk zijn voor het bereik, anderzijds hebben we er totaal geen controle over. Facebook kan zomaar besluiten de berichten van NRC niet meer te posten.’ De aankondiging van Facebook bevestigt zijn indruk van het bedrijf: ‘Ze hebben de mond vol over hoe belangrijk ze nieuwsmedia vinden, maar dit is het zoveelste voorbeeld dat zij er totaal niet naar handelen.’