Broodfonds of aov: hoe kun je je als freelance journalist het beste verzekeren?

Als freelance journalist stel ik een aantal dingen graag uit: facturen maken, bonnetjes ordenen en enge zaken regelen zoals mijn pensioen en verzekeringen. Ik blijk niet de enige ondernemer te zijn die hier last van heeft: van de ruim één miljoen ZZP’ers die Nederland telt, had in 2016 slechts 19 procent een arbeidsongeschiktheidsverzekering (bron: Centraal Bureau voor de Statistiek). Daarnaast zijn 17.150 mensen lid van een broodfonds, een solidair vangnet voor ondernemers. Het werd hoog tijd dat ik me daar eens in ging verdiepen.

AOV: elke maand een flinke premie betalen

Een journalist die de boel goed op orde heeft, is Nick Kivits. Zes jaar geleden sloot hij een arbeidsongeschiktheidsverzekering (aov) af, waarin hij een eigenrisicoperiode van een half jaar heeft ingesteld. ‘Mocht ik een paar maanden ziek zijn, dan put ik uit mijn eigen spaargeld. Ben ik na een half jaar nog niet beter, dan wordt het verzekerde bedrag dat ik heb afgesproken, uitbetaald.’
Zou Kivits me deze manier van verzekeren aanraden? Ja. ‘Jij bent met je 23 jaar nog jong en dan is de premie ook nog laag. Je kan ervoor kiezen om die premie vast te zetten, waardoor je je hele leven niet al te veel hoeft te betalen.’ Zelf betaalt hij 200 euro per maand, een bedrag dat niet alle zzp’ers willen of kunnen betalen. ‘Maar die 200 euro is wel aftrekbaar van de belasting, hè. Dat is bij een broodfonds, waar je per maand vaak een stuk minder hoeft te betalen, niet het geval. Eigenlijk zou ik je het volgende aanraden: neem voor de kortetermijndingen, zoals een paar maanden ziekte, een broodfonds en daarnaast een arbeidsongeschiktheidsverzekering, voor als je iets overkomt en je écht niets meer kan.’
Overigens is de hoogte van de premie -en de uitbetaling bij klachten- ook afhankelijk van je medische geschiedenis. Heb je eerder een bepaald fysiek of mentaal probleem gehad, dan kan het zijn dat je een hogere premie moet betalen, of zelfs dat er niet uitbetaald wordt wanneer je er weer last van krijgt. Het is zelfs mogelijk dat een verzekeraar je vanwege je medische geschiedenis weigert.

Broodfonds: voor elkaar zorgen

Een broodfonds is een collectieve voorziening voor arbeidsongeschiktheid, een principe dat nu twaalf jaar bestaat. Bij zo’n fonds zitten minimaal twintig en maximaal vijftig mensen die, als een van hen ziek is, voor elkaar zorgen. Anders dan bij een aov, krijg je bij een broodfonds al na dertig dagen ziekte geld binnen van je andere fondsleden en houden deze schenkingen op na twee jaar. Bij een aov kun je zelf instellen wanneer die periode stopt. Er bestaan fondsen waarin mensen uit verschillende beroepsgroepen zitten, maar ook fondsen waar bijvoorbeeld alleen stukadoors of tekstschrijvers lid van zijn.
‘In principe kan iedereen die jaarlijks minimaal 9.000 euro verdient, zich bij een broodfonds aanmelden,’ vertelt Nelleke de Jong, algemeen bestuurslid bij het Kaas op Broodfonds. ‘De minimale inleg is dan 33,75 euro per maand, waardoor je maandelijks 750 euro krijgt als je ziek wordt.’ Op de website van het broodfonds is te vinden hoeveel geld je bij ieder bedrag moet betalen. ‘Dat geld stort je op een eigen rekening, waar je niet zomaar bij kan. Zolang er niemand ziek wordt, loopt dit bedrag op.’ Word je ziek, dan verschijnen alle schenkingen op je eigen betaalrekening, waar je wel gewoon bij kunt. De Jong: ‘Mocht de buffer van het fonds ineens leegraken, wat kan gebeuren als een fonds meerdere zieken heeft, dan is er de BroodfondsAlliantie. Broodfondsen die daar lid van zijn, steunen collega-fondsen zolang dat nodig is.’

Het besef dat anderen jou geld schenken, weerhoudt je ervan er misbruik van te maken

Het maximumbedrag dat op je broodfondsrekening kan staan, is 36 maal je maandelijkse inleg. De automatische overschrijvingen blijven voor altijd doorgaan, maar het overschot wordt aan het begin van het volgende jaar teruggeboekt door het broodfonds. Naast je maandelijkse inleg betaal je tien euro aan contributie.

Vertrouwen als basis

Freelance journalist Hille Takken is nu enkele jaren lid van een broodfonds. ‘Ik heb zelf één keer gebruik gemaakt van de schenkingen en je voelt je echt gesteund als je al die verschillende namen op je bankafschrift ziet verschijnen. Ik vind het een mooi, solidair systeem, dat gebaseerd is op vertrouwen.’ Dat laatste kan voor een zzp’er best spannend zijn. Zelf vind ik het ook lastig: hoe weet je dat iemand niet liegt als-ie zegt dat hij ziek is en de schenkingen nodig heeft?
‘Je zit in zo’n fonds eigenlijk altijd met bekenden, en we doen ons best om elkaar te leren kennen. Daardoor ontstaat er ook sociale controle en gebeurt zoiets niet gauw.’ De Jong sluit zich daarbij aan: ‘Zzp’ers melden zich niet graag ziek, en als ze dat al doen, willen ze zo snel mogelijk weer aan de slag om het fonds niet tot last te zijn. Het besef dat anderen jou geld schenken, weerhoudt je ervan er misbruik van te maken. Daarbij houden we als bestuur een vinger aan de pols en hebben we contact met onze zieken.’

CommonEasy: ook voor als je telefoon kapot valt

Een derde manier om jezelf in tijden van ziekte te redden, is het online platform CommonEasy, dat nu zo’n twee jaar bestaat. Je kunt kiezen hoeveel geld je maandelijks uitgekeerd wilt krijgen als je ziek raakt. Stel dat dat duizend euro is, dan stop je iedere maand 5 procent van dat bedrag in je online spaarpot. Daarnaast betaal je ook maandelijks tien euro aan abonnementskosten. Net zoals bij een broodfonds, krijg je het bedrag dertig dagen na het begin van je ziekte uitbetaald en heb je maximaal twee jaar lang recht op de schenkingen.

Hoe meer mensen je in je netwerk hebt, hoe beter je gedekt bent

CommonEasy is een laagdrempelig platform, dat uitgaat van drie cirkels. In de eerste cirkel zitten de mensen die je echt kent, in de tweede cirkel de connecties van jouw bekenden en in de derde cirkel de connecties van die connecties. Per cirkel bepaal je hoeveel geld je wilt schenken als iemand ziek raakt. Dit hoeven geen grote bedragen te zijn, je kunt ook kiezen voor enkele euro’s. Bij CommonEasy kun je je direct aanmelden en aan de slag en kun je niet alleen potjes maken voor als je ziek bent, maar bijvoorbeeld ook voor als je telefoon kapot valt – best handig voor een kluns als ik – of als het cadeau voor je vriendin gestolen wordt. Die kunnen dan worden ‘gecrowdfund’ door mensen uit jouw cirkels.

Bezwaar maken

‘Als je een goed verhaal hebt, kun je het geld uitgekeerd krijgen,’ vertelt oprichter Jip de Ridder. ‘Maar mensen kunnen ook bezwaar maken. Hoe meer mensen je in je netwerk hebt, hoe beter je gedekt bent. CommonEasy is echt gebaseerd op vertrouwen en het leuk vinden om elkaar te helpen, maar mocht dat vertrouwen er in een bepaalde situatie niet zijn omdat je denkt dat diegene liegt, dan kunnen we er een dokter of psycholoog bijhalen die de zaak bekijkt.’
Na het horen van de drie verschillende mogelijkheden op het gebied van verzekeren, vind ik het lastig om een keuze te maken. Vertrouw ik semi-bekenden goed genoeg om me in een broodfonds te storten? Wil ik tweehonderd euro per maand ophoesten bij een grote, anonieme verzekeringsmaatschappij? En vind ik het wel een prettig idee dat zoveel semi-semi-bekenden mijn situatie kennen als ik ziek raak en schenkingen wil? Ik denk dat ik het nemen van een beslissing nog even uitstel.