Ruth Kronenburg: 'Journalisten moeten meer opkomen voor hun vakgenoten'

‘Ik hoop dat er in 2019 meer solidariteit onder journalisten komt. Neem de situatie met John van den Heuvel, die niet meer bij Boulevard kan aanschuiven omdat hij bedreigd wordt. Ik vind dat heel journalistiek Nederland hier een vuist tegen moet maken. Het is alsof het not done is om op te komen voor je vakgenoten. De kranten stonden er bol van dat John niet meer naar Boulevard kan komen, maar niemand schrijft: jongens, dit is onaanvaardbaar.

Behalve zich solidair verklaren, moeten vakgenoten ook het werk oppakken dat John nu niet meer kan doen. Vorig jaar kwam de Maltese journalist Daphne Galizia om het leven door een autobom. Daarmee is zij monddood gemaakt, maar andere onderzoeksjournalisten hebben haar onderzoek overgenomen. Zo hebben ze het risico gespreid, want degenen die opdracht hebben gegeven voor haar moord, kunnen moeilijk al die journalisten bij langs gaan.

Persvrijheid in gevaar

Persvrijheid is de kanarie in de kolenmijn. Het is het eerste waaraan getornd wordt wanneer een democratie begint af te brokkelen. En dat laatste is geen ver-van-ons-bedshow meer. Kijk naar Hongarije, Polen, Balkanstaten als Macedonië en Servië die op het punt staan lid te worden van de EU. Het is daar beroerd gesteld met de persvrijheid. Dat wij in Nederland op nummer 3 staan in de persvrijheidsindex is geen vanzelfsprekendheid, het kan gemakkelijk veranderen.

Justitie moet veel meer boven op de vervolging van bedreigers zitten

Bedreigers van journalisten moeten ook vaker vervolgd worden. In de meeste landen waar de persvrijheid bedreigd wordt zitten zij in de regering, in Nederland komen ze uit de onderwereld. Criminelen achten de kans blijkbaar niet zo groot dat ze echt vervolgd worden. Misdaadjournalist Paul Vugts van Het Parool heeft bijna een jaar ondergedoken gezeten, zo lang duurde het voor de dreiging weggenomen was. Zowel Nederland als de Europese Unie maken een punt van de veiligheid van journalisten: minister Blok heeft er 1,5 miljoen voor uitgetrokken, Juncker en Timmermans hebben zich uitgesproken. Maar het is tijd om komend jaar de daad bij het woord te voegen. Justitie moet veel meer boven op de vervolging van bedreigers zitten en niet wachten tot er journalisten worden vermoord. Als je journalist wilt worden, en je weet dat het je leven kan kosten, denk je wel drie keer na. Dat moeten we zien te voorkomen.

Transparantie

Het vertrouwen in de journalistiek is afgelopen jaar iets toegenomen. Dat mocht ook wel, want het was de laatste jaren flink gedaald. Ik hoop dat journalisten nog transparanter worden. Laat zien dat je meerdere bronnen hebt gesproken, dat je je feiten hebt gecheckt. En houd op met koppen die suggestief en sensatiebelust zijn. Veel mensen lezen het artikel zelf niet en nemen de kop voor waar aan. Journalisten hebben de verantwoordelijkheid om mensen in de kop al goed te informeren, anders misleid je je publiek. Je kunt je nu eenmaal niet beperken tot de intellectuele elite die het hele bericht leest. Het overgrote deel van de bevolking moet het kunnen begrijpen.

Jongeren zijn de toekomst

Mijn hoop voor komend jaar vestig ik op jongeren. Bij ons evenement Free Press Live waren veel studenten journalistiek. Je ziet overal ter wereld bewegingen van jongeren die opkomen voor hun vrijheid. Neem de jongeren die de aanslag op de school in Florida overleefden en nu lezingen over wapenbezit geven in heel Amerika. Zij bereiken iets, waar de regering tot nu toe gefaald heeft. Of de jonge meisjes in Iran die protesteren tegen het verplicht dragen van een hijab, door hun hoofddoekjes op een stok te binden. Ik hoop dat dit soort bewegingen een golf wordt, liefst een tsunami.’

Illustratie door Rosanne van Leusden

Meer voorspellers

Hoe ziet de journalistiek van 2019 eruit? Voor de tweede keer blikken we vooruit op een nieuw jaar. 20 journalisten, developers, onderzoekers en andere mediakenners vertellen wat ze verwachten én hopen dat 2019 gaat brengen. Dit zijn alle voorspellers.