Door Piet Bakker
Kranten blijven meer digitale kranten verkopen, exacte kopieën (replica’s) van de papieren editie. Een handige feature; de krant wordt altijd bezorgd, en ook nog eens extreem vroeg. Een dalende printoplage zou in ieder geval voor een deel gecompenseerd moeten worden met digitale exemplaren. Ook voor de uitgever handig vanwege de lagere distributiekosten: geen drukkerij, geen vrachtauto’s die in de file staan, geen bezorgers (en geen bezorgklachten).
Die digitale kranten worden op twee manieren verkocht: samen met de papieren krant (het combi-abonnement waarmee de print-abonnee ‘recht’ heeft om de krant te downloaden) en los. Zo’n ‘los’ abonnement komt ook in twee smaken: alleen maar digitaal of als extraatje bij een papieren deel-abonnement: zaterdag op de mat en doordeweeks op de iPad.

‘Gerechtigden’

Er is wel een verschil tussen mat en iPad. Een krant op de mat is een gegeven, en als de krant niet bezorgd wordt, hangt de abonnee meteen aan de telefoon. De krant op de iPad wordt minder nadrukkelijk bezorgd, de abonnee heeft ‘recht’ op die digitale krant, maar of de krant daadwerkelijk gedownload en gelezen wordt, is in de cijfers niet zichtbaar. Het is dan ook beter om over ‘gerechtigden’ te spreken dan over oplage.

Lang niet alle digitale kranten waar lezers recht op hebben worden gelezen

Lang niet alle digitale kranten waar lezers recht op hebben worden gelezen, en als ze al gelezen worden, is niet bekend door hoeveel personen ze gelezen worden (papieren kranten worden al snel door drie mensen gelezen). Een digitale krant is onvergelijkbaar qua ‘bereik’ (het aantal mensen dat daadwerkelijk de krant leest) en voor adverteerders, aangezien die niet willen betalen voor niet-gelezen exemplaren.
Voor uitgevers is het digitale abonnement, naast paywalls, premium artikelen, Blendle, apps en de websitebezoeken één van de digitale verdienmodellen. Of de teruggang in print gecompenseerd wordt, is onduidelijk. Een digitale krant is goedkoper dan een papieren krant maar ook de kosten zijn lager (bezorging, drukken). Gratis is de digitale krant niet, ook het digitaliseren en digitaal verspreiden kost geld terwijl de kosten voor redactie, sales en overhead ook op de digitale exemplaren drukken. Bij vrijwel alle titels gaat de digitale ‘oplage’ overigens omhoog. Totaal steeg de digitale oplage in 2016 met 26 procent ten opzichte van 2015.

Landelijke kranten

In 2016 verkopen alle landelijke kranten ‘digitale replica’s’, vier titels (De Telegraaf, FD, Nederlands Dagblad en Reformatorisch Dagblad) rapporteren ook hoeveel combi-abonnementen ze hebben. Ook alle abonnees van de Persgroepkranten (Volkskrant, AD en Trouw) en NRC Handelsblad en nrc•next hebben trouwens dat recht, maar deze uitgevers hebben ervoor gekozen die cijfers niet apart te rapporteren.
Interessanter zijn eigenlijk de replica’s die zonder een volledig print-abonnement worden verkocht, dat zijn namelijk extra abonnees. Hier zitten ook deelabonnees bij, dus mensen die bij hun papieren weekendkrant recht hebben op de digitale weekkrant (in de huidige cijfers kunnen we geen onderscheid maken tussen die twee vormen). De Volkskrant is koploper met bijna 90.000 exemplaren (80.000 in 2015), NRC verkoopt er 66.000 per dag (44.000 in 2015), de Telegraaf 44.000 (38.000 in 2015) en AD 34.000 (33.000 in 2015). Trouw verkoopt er dagelijks 21.000 (18.000 in 2015) en nrc•next 17.000 (14.000 in 2015). De totale landelijke replica-oplage ging van bijna 250.000 in 2015 naar 310.000 in 2016.

 

Regionale replica’s

Bij regionale kranten is het beeld anders. Combi-abonnementen verkoopt vrijwel iedereen, maar er worden betrekkelijk weinig replica’s zonder vast abonnement verkocht. Alleen De Limburger, Dagblad van het Noorden, Noordhollands Dagblad en de Leeuwarder Courant rapporteren een groot aantal combi-abonnementen daar dat getal zegt betrekkelijk weinig.
Drie kranten, Dagblad van het Noorden, Leeuwarder Courant en Parool, ‘verkopen’ meer dan 10.000 replica’s per dag. Bij de eerste twee zijn er overblijfselen uit een periode dat weekend-abonnees er een digitale weekkrant bijkregen. Beide titels rapporteren als sinds de introductie in 2007 van deze abonnementsvorm deze aantallen, veel muziek zit er niet in, de laatste twee jaren dalen hun digitale oplages zelfs weer. Het Parool daarentegen maakt een spectaculaire groei door sinds 2013 toen het aantal verkochte replica’s op 1500 lag.

Ruim 10 jaar digitale kranten

Als we over een langere periode naar alleen de replica’s kijken (dus niet naar de combi-abonnementen) vertoont de Volkskrant een gestage en snelle groei. De krant heeft al 10 jaar een digitale versie, de teller staat in 2016 op bijna 90.000 (+19 procent in vergelijking met 2015). Ook NRC Handelsblad was er vroeg bij, en deze krant is de tweede in digitaal opzicht met 66.000 digitale gerechtigden (plus 51 procent).
De Telegraaf (+16 procent) en het AD (+3 procent) laten beide groei zien. Het FD rapporteert een groei van 67 procent. In 2016 is er maar één digitale daler onder de landelijke titels: Reformatorisch Dagblad (-3 procent). Tussen 2015 en 2015 groeide de landelijke replicatie-markt met 25 procent.

Regionale titels begonnen veel later met digitale kranten, alleen de NDC-kranten Dagblad van het Noorden en Leeuwarder Courant rapporteren vanaf 2007 een digitale ‘oplage’. In de laatste jaren daalt deze overigens weer. Het Parool en Noordhollands Dagblad zijn snelle stijgers. Geen enkele andere titels haalt de 5.000; alleen de Gelderlander en Dagblad de Limburger verkopen er meer dan 3000. In totaal groeide de regionale replica-markt in 2016 met ruim een kwart ten opzicht van 2015.

 
De digitale cijfers zijn hoopgevend met een totale groei van 26 procent. Er zijn drie belangrijke kanttekeningen. Ten eerste is niet bekend of de digitale kranten gelezen worden of niet, het is technisch wel mogelijk dat vast te stellen, op het verlanglijstje van NOM staat dan ook een nieuwe meer betrouwbare meting. Een tweede punt is dat het onduidelijk is wat digitale kranten nu eigenlijk opleveren. Over prijzen valt nu niets te zeggen omdat de deelabo’s en de echte losse digitale abonnees op één hoop worden gegooid. En dat is meteen het derde probleem: welk deel bij de replica’s bestaat uit weekendlezers die (ongevraagd) de digitale krant erbij krijgen en welk deel bestaat uit ‘echte’ digitale abonnees?
De oplagecijfers over 2016 en 2015 zijn ontleend aan de database (dashboard) van het Nationaal Onderzoek Multimedia (NOM). De cijfers over eerdere jaren komen van HOI-online dat in 2015 opging in het NOM.
Foto door Brendan Lynch