Plannen voor duurzaamheid kritisch controleren met datajournalistiek

Twee grote, wereldwijde akkoorden die eind 2015 werden gesloten vormden de aanleiding van het project Sustainable Transition Tracker. Het klimaatakkoord uit Parijs en de Sustainable Development Goals die werden vastgesteld in New York zorgden ervoor dat duurzaamheid weer op de kaart werd gezet. “Die plannen maken het onontkoombaar voor overheden en andere organisaties om aan duurzaamheid te werken”, aldus Ellen de Lange, leider van de dataredactie van OneWorld.

Er wordt veel te weinig gecontroleerd. Bedrijven kunnen gemakkelijk zeggen dat hun product duurzaam is

“Duurzaamheid is een trendy thema, maar hoe controleer je als journalist of een bedrijf dat zegt duurzamer te worden echt serieus meewerkt aan de doelen die wereldwijd zijn gesteld?” Volgens De Lange kun je deze plannen niet verifiëren als de context ontbreekt. “Om die context te krijgen, moet je veel tijd investeren in het verzamelen en vergelijken van data. Er wordt veel te weinig gecontroleerd. Bedrijven kunnen gemakkelijk zeggen dat hun product duurzaam is, zonder dat er kritisch naar wordt gekeken. Levert een elektrische auto daadwerkelijk klimaatwinst op? En worden onze eigen, Nederlandse doelen behaald?”

Samenwerking met NGO’s en overheden

OneWorld zette met Sustainable Transition Tracker een groeiende database op die start met basisinformatie over vooruitgang in de wereld van instituten zoals de Wereldbank, Verenigde Naties en OECD. Deze data zal aan de hand van de actualiteiten worden aangevuld met nieuwe data. Zo wordt rond wereldmeisjesdag in oktober data over ontwikkelingsdoel 5 (gendergelijkheid wereldwijd, red.) in de Tracker geplaatst. Door onderzoeksprojecten worden bepaalde landen of sectoren grondig onder de loep genomen. Data van instituten, bedrijven en journalisten wordt daardoor per sector, land en onderwerp samengebracht. Dat zal zorgen voor de context die volgens De Lange vaak ontbreekt. Voor het project zegde het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek een subsidie van 50.000 euro toe.

In de huidige journalistiek kun je verhalen niet meer vanaf een eilandje maken

Door het project van OneWorld kunnen kranten binnenkort bedrijven op hun duurzame pretenties controleren zonder dat ze er al te veel mankracht in hoeven te investeren. De samenwerking tussen journalisten, NGO’s en overheden moet volgens De Lange zorgen voor sterkere verhalen. “In de huidige journalistiek kun je verhalen niet meer vanaf een eilandje maken”, aldus De Lange. “Je kunt betere verhalen en producten maken als je samenwerkt. Je maakt een verhaal, je brengt data in en je gebruikt ook data die een ander heeft ingebracht. En zo breng je de hele journalistiek over dit onderwerp een stapje verder met z’n allen.”

Willen journalisten hun data wel weggeven? De Lange: “Als je alles bij jezelf  houdt, is de kans op een scoop kleiner. Het is heel lastig een kwestie in je eentje goed te onderzoeken. De Panama Papers waren bijvoorbeeld niet te onderzoeken door het werk van slechts één journalist. Je maakt betere producties als je verschillende expertises en journalisten inzet. Ik weet niet of de journalistiek er klaar voor is, maar het zou wel heel goed zijn.”

Thema’s verder uitdiepen

Hoewel de Sustainable Transition Tracker nog in een vroeg stadium zit, is OneWorld op zoek naar geschikte partners om een pilot mee te draaien. Samen met die partners wordt gekeken waar de behoefte ligt: bij diepgaand onderzoek of simpele cijfers in een grafiek? De Lange: “Ook gaan we de thematiek verder uitdiepen. We pretenderen niet dat we alle thema’s binnen de duurzaamheid binnen een paar jaar hebben gecoverd. Dat hoeft ook niet, want bijvoorbeeld de zeventien Sustainable Development Goals hoeven pas in 2030 te zijn behaald. We hebben nog even de tijd.” Thema’s die boven aan de agenda van OneWorld staan, zijn diversiteit, veiligheid en klimaat. Vanuit daar werken ze verder.

Om de plannen te realiseren, heeft OneWorld de handen al ineen geslagen met datavisualisatiebedrijf Local Focus. Het plan is om samen een mondiale nieuwsdienst op te zetten. “Local Focus richt zich al op regionieuws, maar nu gaan we een stapje verder. Daarvoor hebben wij de expertise en zij de techniek.”

De doelstelling is om eind 2017 tenminste 10 losse gebruikers uit verschillende landen te hebben. Een ultiem einddoel heeft De Lange nog niet voor ogen, maar: “Ik zie het als geslaagd als hier een aantal mooie, spraakmakende verhalen uit komen rollen die journalisten maken van over de hele wereld. Het is eindelijk tijd voor stevige onderzoeksjournalistiek op dit gebied.”

Foto: OneWorld-datajournalisten Ellen de Jonge en Winny de Jong aan het werk