Waarom populisten als Trump zo veel baat hebben bij sociale media
Nieuws |Van Donald Trump’s twitter-rants tot Geert Wilders’ #nederlandweervanons. Wereldwijd maken populisten met succes gebruik van social media om de ‘hardwerkend burger’ op te zetten tegen een vermeende elite. Maar hoe komt dit? In een wetenschappelijk essay analyseert Paolo Gerbaudo, expert op het gebied van populisme en social media, waarom populisten zoveel baat hebben bij sociale media.
Stem van het volk
In de eerste plaats, stelt Gerbaudo, worden sociale media gezien als een platform voor de stem van het volk. Burgers kunnen zich er uiten zonder tussenkomst van anderen. Dit geldt overigens niet alleen voor burgers, maar vooral voor populisten zelf: met ruim 52 miljoen volgers op Twitter weet Donald Trump bijvoorbeeld een massaal publiek te bereiken zonder de tussenkomst van kritische journalisten of media.
De gevestigde media worden ervan beschuldigd onder een hoedje te spelen met de politieke en financiële elite
Het idee van sociale media als platform voor de stem van het volk is volgens Gerbaudo nauw verbonden met een dalend vertrouwen in media. ‘De gevestigde media worden ervan beschuldigd onder een hoedje te spelen met de politieke en financiële elite,’ stelt hij. Daardoor voelen veel burgers zich niet meer vertegenwoordigd, zodat sociale media fungeren als een opponerend geluid. Wantrouwen jegens de gevestigde media kan volgens Gerbaudo verschillende vormen aannemen: rechts-populisten hekelen vooral politiek-correctheid en trekken de autoriteit van deskundigen in twijfel, op links is er vooral kritiek op de neoliberale koers die media zouden varen.
Verzamelplek voor boze burgers
Daarnaast stelt Gerbaudo dat sociale media functioneren als verzamelplek voor wat hij de ‘lonely crowds’ noemt. Sociale media, stelt hij, bieden de infrastructuur waar gelijkgestemde individuen en losjes georganiseerde netwerken zich met gemak kunnen ontwikkelen tot een politieke gemeenschap. Daarbij speelt Facebook’s filterbubbel een rol, die gebruikers vooral in contact brengt met content die aansluit bij hun denkbeelden en interesses.
Maar vooral de ‘netwerkkracht’ van sociale media is doorslaggevend, stelt Gerbaudo. Een duidelijk voorbeeld hiervan is het rechts-georiënteerde trollenleger van 4chan dat zich verenigt in de fictieve wereld van ‘Kekistan’ en zich tegen de linkse ‘identiteitspolitiek’ keert. Aan de links-populistische kant gebruikten supporters van Bernie Sanders Facebook om te ‘facebanken’, een strategie waarbij Facebook-gebruikers massaal werden geworven om deel te nemen aan Sanders’ campagne-evenementen.
Wat is populisme?
Een duidelijke definitie van wat populisme is, wordt gegeven door politicoloog Cas Mudde. Hij stelt dat populisme gezien kan worden als een ideologie die de samenleving verdeelt in twee homogene, tegengestelde groepen: ‘het goede volk’ tegenover een ‘corrupte elite’, en die betoogt dat politiek een uitdrukking moet zijn van de ‘algemene wil’.
Lees ook: 10 wetenschappelijke tips voor verslaggeving over populisme
Paolo Gerbaudo (2018). Social media and populism: an elective affinity? Media, Culture, and Society.
Wat zegt de wetenschap?
In de rubriek Wat zegt de Wetenschap? geeft Dirck de Kleer regelmatig een update van relevante wetenschappelijke publicaties over journalistiek.
Foto door Gage Skidmore
