Waarom studenten journalistiek in Tilburg niet om de VR-cave heen kunnen

Nieuws |

In de mediatheek van de Fontys Hogeschool voor Journalistiek (FHJ) staan grote witte schermen in een vierkant opgebouwd. Er hangt een rood koord voor, zoals je bij bioscoopzalen weleens ziet. De opleiding journalistiek is trots op de VR-cave, zoals het vierkant genoemd wordt, want hier kunnen studenten met virtual reality experimenteren.
Daniëlle Arets, de nieuwe lector Journalistiek en Innovatie bij de FHJ, wil onderwijs en onderzoek met elkaar verbinden. In nieuwe vakken moeten studenten de kans krijgen te experimenteren met nieuwe vormen van journalistiek. Virtual reality is daar een voorbeeld van.
In de VR-cave wordt een beeld in 360 graden op de schermen geprojecteerd. De bril die je er draagt, laat het beeld van boven naar beneden bewegen. Aan de toevoeging van geluid, om de ervaring nog echter te maken, wordt nog gewerkt. Het sleutelwoord bij het experiment is immersieve journalistiek: een vorm waarbij een verhaal als een diepgaande en levensechte ervaring aan de kijker wordt gepresenteerd. Hoe zintuiglijker hoe beter: nu gaat het om zien en horen, misschien wordt ruiken over een tijdje ook aan dat rijtje toegevoegd.

Holodeck in je huis

Je onderdompelen in een journalistieke productie klinkt spannend, maar is nog niet realistisch voor ‘gewone mensen’. VR-expert Zilllah Watson van de BBC publiceerde vorig jaar het onderzoek VR for News: The New Reality?, uitgegeven door het Reuters Institute. Hierin concludeerde ze onder meer dat er veel mankracht, en dus geld, nodig is om VR- en 360-graden-content te maken. Daar komt bij, volgens Watson, dat het publiek ervoor (nog) relatief klein is.
Bart van Teeffelen, docent innovatieve online journalistiek bij de FHJ, is het daarmee eens. ‘Niemand heeft een VR-cave thuis en maar weinigen hebben een VR-bril. De infrastructuur ontbreekt nog, maar dat weerhoudt ons er niet van om ermee te experimenteren,’ zegt hij. Arets: ‘Wat we met studenten willen onderzoeken, is in hoeverre de verhalen in 360 graden immersief zijn.’

Ik heb een weddenschap lopen dat over tien jaar iedereen een holodeck heeft

Van Teeffelen is overtuigd van de levensvatbaarheid van VR in onze woonkamers. ‘Ik heb een weddenschap lopen dat over tien jaar iedereen een holodeck (de VR-ruimte uit de televisieserie Star Trek, red.) in huis heeft,’ zegt hij. Het ontbreken van de juiste infrastructuur en manieren om die infrastructuur te realiseren, zijn onderwerpen waar hij zijn studenten graag over laat nadenken. ‘Als je een verhaal op zo’n manier kan vertellen dat je de impact ervan vergroot, dan is dat relevant voor de journalist.’
Volgens Van Teeffelen activeert de immersieve ervaring het empathisch vermogen. De technologie ‘hackt’ je brein: je gelooft dat je daadwerkelijk op de locatie bent. Arets geeft het voorbeeld van een 360-graden-film van Aleppo, gemaakt door het Aleppo Media Center, als een van de mogelijkheden waarbij immersieve journalistiek kan worden ingezet. ‘Je voelt dan overal om je heen die oorlog. Maar is dat dan wat “immersief” betekent, dat je alles om je heen in breedte en diepte ziet?’

Er zijn ambitieuze plannen om de beleving aan te vullen met geluid en geur. Voorlopig moeten de FHJ-studenten het doen met de drie witte schermen. Op de officiële opening van de VR-cave keken ze hoe daarop de muren van een woonkamer werden geprojecteerd. Het zijn beelden van het geboortehuis van Donald Trump, gemaakt door The New York Times, die veel met 360-graden-beelden experimenteert.

Subjectieve rol

Een mogelijkheid die Arets graag wil onderzoeken, is het uitlichten van het perspectief van de journalist. ‘Je mag als journalist een veel subjectievere rol pakken. De objectieve rol is aan het eroderen en er zijn verschillende vormen van auteursjournalistiek aan het ontstaan. Met technieken als VR kun je een compleet plaatje schetsen.’
Ze noemt het voorbeeld van een journalist die bij de aanslag op Charlie Hebdo twee keer moest slikken voordat hij live kon gaan. Arets vraagt zich af waarom we verslaggevers eigenlijk kalm en neutraal willen zien. ‘Met VR kun je de paniek en het perspectief van de journalist laten zien door het toevoegen van het geluid van zijn hartslag en het tonen van zijn emoties.’
Volgens haar en Van Teeffelen is dat uiteindelijk de toegevoegde waarde van VR: dat kijkers ondergedompeld kunnen worden in de wereld van de nieuwsjournalist.

Spelen in de VR-cave

De FHJ-docenten zijn bereid om virtual reality voorlopig ‘kritiekloos te omarmen.’ ‘Je moet continu op zoek zijn naar nieuwe manieren om je verhaal te vertellen. De creatieve factor zit in de personen die het maken. Onze VR-cave is wat dat betreft slechts een middel.’
De studenten krijgen dan ook de volledige vrijheid om te ‘spelen’ met de cave. ‘Ik vind dat onze studenten voorop moeten lopen in het aangrijpen van nieuwe vormen,’ zegt Van Teeffelen. Zo hopen hij en Arets de studenten een belangrijke les mee te geven voor in het werkveld: kansen moet je grijpen zodra ze zich aandienen.
Foto door Danielle Arets

Nieuwsbrief

Ontvang ons laatste nieuws
Hidden
Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.