Vernieuwende journalistiek aan de VU

Wat democratisering van de journalistiek bovenal naar voren brengt is de vraag: wat telt als ‘echte’ journalistiek? En wie bepaalt de regels? De discussie hierover draait om beroepsideologieën. Het komt er op neer dat VU-promovendus Merel Borger in haar onderzoek stelt dat de ‘echte’ journalisten een te rigide idee bij het beroep hebben. En dat de dominantie van deze groep verdere ontwikkeling van nieuwe nieuwsinitiatieven tegenhoudt. Met andere woorden: de strikte norm die journalisten hanteren bij het bepalen van kwaliteitsjournalistiek staat innovatie wat betreft publieksparticipatie in de weg.

Halsstarrig

Dit geldt volgens Borger zelfs voor de meest vooruitstrevende journalisten. En een ‘harde’ definitie van wat nieuws is, vormt eerder een belemmering dan een voorwaarde voor innovatie. In de Engelse versie van haar onderzoek gebruikt Borger in plaats van de term ‘hardheid’ het begrip obduracy, ofwel ‘verstoktheid’ of ‘halsstarrigheid’, hetgeen een negatievere bijklank heeft. Je kunt niet verwachten dat er innovatie plaatsvindt als je halsstarrig blijft vasthouden aan de oude journalistieke regels.

Tegenwoordig kunnen media niet meer om het publiek heen, en dat vinden ze bij de VU al tien jaar. De journalistieke vernieuwing van de master journalistiek aan deze universiteit zit met name in haar definitie van journalistieke kwaliteit vanuit het oogpunt van de gebruiker. Dat is zeker een vernieuwend uitgangspunt als je beseft welke rol het publiek van oudsher toebedeeld krijgt binnen de professionele journalistiek. Veel ‘serieuze’ journalisten gruwen van deze normverschuiving, ze beschouwen die als trivialisering van het nieuws.

Waardering van nieuwsgebruikers

Gelukkig vinden traditionele mediabedrijven als NOS, de Volkskrant en Trouw meer aandacht voor het perspectief van het publiek wel belangrijk. Zij investeren bijvoorbeeld in een van de meest boeiende onderzoeksprogramma’s aan de VU. Het betreft het programma dat zich richt op de nieuwe nieuwsconsument, in samenwerking met de Rijksuniversiteit Groningen en mede gefinancierd door talloze andere mediabedrijven zoals Nieuwsuur en Dagblad van het Noorden. Hoe consumeert deze gebruiker nieuws en wat ziet hij of zij als waardevolle journalistiek?

Een greep uit ander VU-onderzoek wijst uit dat hyperlinks in online nieuwsverhalen tot meer controle en meer waardering van nieuwsgebruikers leiden en dat het aantal clicks op een nieuwsartikel weinig zegt over de daadwerkelijke nieuwsinteresse van het publiek. Uit nog nieuw te verschijnen onderzoek zal blijken dat nieuwsgebruikers tal van redenen hebben om op een bepaald nieuwsartikel te klikken.

Kortom, VU-onderzoekers geven antwoorden op onbeantwoorde vragen. Sterker nog, ze geven antwoorden op vragen die journalisten soms zelf niet eens stellen over hun eigen vakgebied. Best apart, want we zijn tenslotte professionele vragenstellers.

Foto door Nicolas Vigier (CC)