Daling van vertrouwen in de media is geen universele trend

Nieuws |

De onderzoekers maten het vertrouwen in de media tussen 1981 en 2014 in 45 verschillende landen. Hiervoor gebruikten ze twee grootschalige datasets: de World Values Survey (WVS) en de European Values Study (EVS), die respondenten bevragen over hun opvattingen ten aanzien van, onder meer, de media.

Daling en stijging

Vertrouwen in de media is het hardst gedaald in Angelsaksische landen, vooral in de Verenigde Staten. Het is ook laag in Australië en Nieuw-Zeeland. Een mogelijke oorzaak hiervan ligt volgens de onderzoekers in het politieke ’tweepartijensysteem’ in deze landen, dat vatbaarder zou zijn voor polarisatie. Het meest gestegen is het vertrouwen in de media in Aziatische landen als Japan, China, India en de Filipijnen, maar hoe dat komt bespreken de onderzoekers nauwelijks.

Nederland bijzonder geval

In landen waar het politieke landschap diverser is, blijft ook de mate van vertrouwen in de media redelijk stabiel. Dit is bijvoorbeeld het geval in Zweden, Duitsland en Nederland. Tussen 2005 en 2014 geeft iets meer dan 35 procent van de Nederlanders aan vertrouwen in de media te hebben, een lichte stijging ten opzichte van de jaren 80. Wel is Nederland een ‘bijzonder geval’, omdat er sprake is van een enorme uitschieter tussen twee tijdsperiodes: tussen 1999 en 2004 gaf maar liefst 56 procent van Nederlanders aan vertrouwen te hebben in de media, waarna het terugzakte naar 36 procent in de tijdsperiode van 2005 tot 2009.
Waar de stijging naar 56 procent vandaan komt, wordt niet besproken in het onderzoek. Bovendien ontbreekt de data voor de tijdsperiode tussen 1995 en 1998, waardoor niet duidelijk wordt of deze stijging geleidelijk of steil is. Daarentegen is de forse daling volgens de onderzoekers te relateren aan de lancering van gratis dagbladen eind jaren 90, maar ook aan een aantal mediaschandalen rond deze tijd. De onderzoekers verwijzen bijvoorbeeld naar het ‘martelverhaal‘ van de Volkskrant, uit 2006. 

In landen waar het politieke landschap diverser is, blijft het vertrouwen in de media stabiel

Tot slot bestaat er volgens de onderzoekers een verband tussen vertrouwen in de politiek en vertrouwen in de media. In landen waar het vertrouwen in de politiek afneemt, neemt ook het vertrouwen in de media af. De onderzoekers menen dat het oprukkende populisme hierbij een rol speelt; populistische politici keren zich tegen een ‘elite’, waartoe ook steeds vaker de media worden gerekend.

Lastig te meten

De onderzoekers weerleggen weliswaar de stelling dat een daling van vertrouwen in de media een universele trend is, maar ze zeggen erbij dat vertrouwen lastig te meten is. De manier waarop vertrouwen werd gemeten in de dataset, doet geen recht aan de complexiteit van het begrip. Daarnaast hield de dataset in mindere mate rekening met verschillende media (magazines, kwaliteitskranten, tabloids) en het snel veranderende medialandschap, dat bijvoorbeeld aan digitalisering onderhevig is.
Thomas Hanitzsch, Arjen Van Dalen & Nina Steindl. Caught in the nexus: A comparative and longitudinal analysis of public trust in the press. The International Journal of Press/Politics.

Wat zegt de wetenschap?

In de rubriek Wat zegt de Wetenschap? geeft Dirck de Kleer regelmatig een update van relevante wetenschappelijke publicaties over journalistiek.
Foto door Yuri_B
 

Nieuwsbrief

Ontvang ons laatste nieuws
Hidden
Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.