Tamara Witschge: ‘Eindelijk verandert het onderzoek naar journalistiek’

Nieuws | De Voorspellers

‘Ik hoop dat de druk op individuele journalisten in 2020 afneemt. Nu worstelen met name beginnende en freelance journalisten met financiële onzekerheid en werkdruk. Ze hebben steeds het gevoel te moeten verdedigen waarom wat zij doen wel goede journalistiek is. Dat belemmert de creativiteit, terwijl er veel jonge journalisten zijn die onwijs gave ideeën hebben over wat journalistiek zou kunnen betekenen.

Journalisten hebben sterke, vaak traditionele overtuigingen over wat goede journalistiek is. Het moet een hoger doel dienen, maatschappelijk relevant zijn en ertoe doen. Als beginnend journalist krijg je het gevoel: ‘ik moet de samenleving redden, alles rust op mijn schouders. Dus mijn journalistiek móet sociaal relevant zijn.’ Aan dit soort hoge verwachtingen kun je nooit helemaal voldoen, dus werken ze vanuit een defensieve houding.

Redactiecultuur

En dat terwijl het werkveld is veranderd. Steeds meer mensen werken buiten de traditionele redactionele kaders, als freelancer of in startups. Dat geeft vrijheid, want ze zitten niet vast aan hiërarchische structuren, maar het betekent ook dat ze zelf moeten bepalen wat journalistiek is. Er is geen traditionele redactiecultuur die hen dat vertelt. Ik hoop dat de opvattingen over het vak in 2020 meer synchroon gaan lopen met de ontwikkelingen van het veld.

Weg van labels

Een voorbeeld van hoe dat kan is het project Lost in Europe, een initiatief van VersPers en de VPRO, over vermiste kindermigranten in Europa. Het project is een voorbeeld van journalistiek ondernemerschap op een nieuwe manier, want de makers beginnen bij een belangrijk thema en zoeken daar de nodige samenwerkingspartners bij: niet-journalisten, wetenschappers en NGO’s, dwars door landgrenzen en disciplines heen. Ze denken niet na over wat journalistiek zou moeten zijn, maar hoe zij het thema het beste kunnen onderzoeken en neerzetten, vanuit hun eigen potentie. Het feit dat ze onlangs een grote subsidie hebben gekregen van de Postcodeloterij, laat zien dat ook spelers buiten de journalistiek klaar zijn voor dit denken vanuit de mogelijkheden. Zo’n project laat zien dat je buiten de geijkte kaders innovatieve onderzoeksjournalistiek kunt ontwikkelen.

Als beginnend journalist krijg je het gevoel: ‘ik moet de samenleving redden’

Het zijn dit soort samenwerkingen die in 2020 steeds belangrijker zullen worden, niet alleen tussen journalisten, maar ook met andere makers en vakgebieden. Als je vanuit het vertrouwen in je eigen werk redeneert, dan heb je ook geen labels als ‘echte’, ‘ondernemende’ of ‘constructieve’ journalistiek nodig. Veel journalisten zijn heel maatschappelijk gedreven, maar willen niet in een hokje gestopt worden. Je kunt bijvoorbeeld ook samenwerken met activistische organisaties als je daardoor de relevante informatie krijgt. Dan heb je meteen impact, zonder ermee bezig te zijn hoe die journalistiek nou heet die je bedrijft.

Diversiteit in onderzoek

Ook het onderzoek naar journalistiek is eindelijk aan het veranderen. Er is meer ruimte voor diversiteit. Sommige wetenschappelijke tijdschriften letten er nu op dat ze genoeg vrouwen en mensen met een andere achtergrond in de redactie en als schrijvers hebben. Door samenwerking met andere disciplines, zoals kunstenaars, krijgen we ook een breder perspectief en andere onderzoeksverhalen. Een artikel over creativiteit in de journalistiek dat ik met collega’s schreef werd heel goed gelezen. Dat laat zien dat er veel interesse is voor ander onderzoek, andere stemmen en perspectieven. Ook dat verbreedt de definitie van wat journalistiek is en wat daarbinnen allemaal mogelijk is.’

Alle voorspellers


Hoe ziet de journalistiek van 2020 eruit? Voor de derde keer blikken we vooruit op een nieuw jaar. 20 journalisten, developers, onderzoekers en andere mediakenners vertellen wat ze verwachten én hopen dat 2020 gaat brengen. Dit zijn alle voorspellers.

Illustratie: XF&M

Nieuwsbrief

Ontvang ons laatste nieuws
Hidden
Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.