125 jaar actievoeren: de geschiedenis van De Telegraaf in cijfers

Nieuws |
  • Piet Bakker
  • 02 januari 2018
  • 851 woorden , 4 min. lezen

Door Piet Bakker
Op zondag 1 januari 1893 verscheen De Telegraaf voor het eerst. Zondagskranten – met een avondeditie – waren toen nog de standaard in Nederland. De krant was opgezet door Henry Tindal, met geld van onder meer biermagnaat Gerard Heineken, als tegenhanger van het Algemeen Handelsblad. Tindal voerde vanaf de eerste dag actie met De Telegraaf, een traditie die de krant, met een kleine tussenpauze,  125 jaar zou volhouden.

Spectaculaire groei

Ook op 1 januari 1893 lanceerde Tindal De Courant, een goedkope krant die werd samengesteld uit kopij van De Amsterdammer, een krant die Tindal eerder had gekocht. De Courant concurreerde met Nieuws van den Dag en zou in 1923 met die titel fuseren. In 1998 werd De Courant / Nieuws van de Dag door De Telegraaf opgeslokt, wat de oplage met ruim 50.000 deed toenemen. Op dat moment, rond de eeuwwisseling, was de oplage van de krant op z’n hoogtepunt: bijna 800.000 betaalde exemplaren per dag. De groei in naoorlogse jaren is spectaculair.

Moeizame eerste jaren

De eerste tien jaar waren moeizaam, oprichter Tindal raakte in financiële moeilijkheden terwijl een prijsoorlog tussen de Amsterdamse kranten de rest deed. In het begin van de vorige eeuw daalde het aantal abonnementen tot onder de 10.000. Na de overname door Hak Holdert in 1902 kwam de krant in financieel gezond vaarwater.

De oorlog

Vanaf 1920 is er een sterke groei in de oplage, de krant zet in op snel en toegankelijk nieuws en primeurs. De inzet wordt beloond, in de jaren dertig ligt de oplage boven de 100.000. In de oorlog daalt de oplage – net als die van alle andere kranten – maar als De Telegraaf in oktober 1944 een hoofdredacteur met een SS-achtergrond aanstelt, haken abonnees snel af. Meteen na de bevrijding krijgt de krant een verschijningsverbod van 30 jaar – dat in september 1949 overigens opgeheven wordt.

Hoogtepunt: 750.000 lezers

Daarna gaat het crescendo met de oplage: de 100.000 is halverwege de jaren vijftig al gerealiseerd, in 1960 wordt de 200.000-grens overschreden, halverwege de jaren zeventig de 500.000-grens en aan het eind van de jaren negentig wordt – dankzij de overname van De Courant / Nieuws van de Dag – de 750.00 gehaald. Dan is het voorbij met de groei.

oplage 1895 2016 2
De oplage van De Telegraaf t/m 2016. Bronnen: Mariëtte Wolf (Het Geheim van De Telegraaf), HOI, NOM en eigen onderzoek.

De Telegraaf laat bij de strijd om de ‘grootste van Nederland’ het AD nog steeds achter zich als het om print gaat. Maar de kloof wordt snel kleiner, van meer dan 200.000 verschil tien jaar geleden naar minder dan 60.000 nu. Bij het AD gaat de vlag niet uit, die krant verliest ook (zo’n 4 procent gemiddeld de laatste vijf jaar) maar De Telegraaf verliest meer: zo’n 7 procent per jaar gemiddeld sinds 2012. In 2013 dook de krant voor het eerst onder de grens van een half miljoen, in 2016 werd de 400.000 niet meer gehaald.
oplage 2000 2017
Betaalde printoplage AD en Telegraaf 2000 – 2017. Bronnen: HOI, NOM

Hoe anders is het bij de digitale oplage, de online-replica’s. Daar groeit de oplage spectaculair. Die groei is echter voor een deel ‘administratief’. Uitgevers kunnen weekend-abonnees (die recht hebben om door de week de krant digitaal te lezen) meetellen. 10.000 weekend-abonnees leveren dan 60.000 extra ‘verkochte’ kranten op, want de zaterdagkrant mag in print en digitaal worden meegerekend. Het gaat dan ook niet om gelezen kranten maar om rechthebbenden die de krant mogen downloaden. Het digitale abonnement is wel het toekomstmodel van de krant: door de week digitaal en zaterdag op de mat.
digitaal 2005 2017
Digitaal oplage (replica’s) 2005 – 2017 Volkskrant, NRC, Telegraaf en AD. Bron: HOI, NOM

Bij het websitebezoek domineren vier nieuwsmerken, en van die vier is De Telegraaf de vierde met een maandbereik van zo’n vijf miljoen, na NU.nl, NOS en AD. Gemiddeld bezoekt een Telegraaf-lezer de site 8 à 9 keer per maand, dat is vaker dan bij AD (7 keer) maar iets minder vaak dan bij NOS (9 à 10 keer) en NU.nl (ruim 9 keer).
online 2015 2016
Online bereik 2016 – 2017 NU.nl, NOS, AD en Telegraaf. Bron: VINEX/NOBO.

Sinds eind december 2016 is de smartphone het meest populaire platform van Telegraaf.nl-gebruikers. Dat gebruik stijgt, ook het tablet-gebruik stijgt licht. Op de laptop/PC is het gebruik over het laatste jaar stabiel.
plaformen 2016 2017
Telegraaf.nl per online platform 2016-2017. Bron: VINEX/NOBO.

Wat betreft lezers is het AD, De Telegraaf al in 2016 gepasseerd. In de laatste cijfers over 2016/2017 blijkt dat AD 1.339.000 lezers met de papieren versie bereikt, De Telegraaf 1.258.000. Bij AD is 59 procent van de lezers ouder dan 50, bij De Telegraaf 62 procent. Dat is net boven de Volkskrant (61 procent) maar onder de NRC (69 procent).
lezers 2017 III
De leeftijd van lezers van de grote vier landelijke kranten, 2016-2017. Bron: NOM Printmonitor.

Met 125 jaar is De Telegraaf wel de oudste landelijke krant van Nederland. De wortels van NRC Handelsblad zijn weliswaar ouder (NRC is uit 1843, het Algemeen Handelsblad uit 1828) maar de fusiekrant bestaat pas sinds 1970. De Leeuwarder Courant (1752) is de oudste Nederlandse krant die nog onder de oorspronkelijke naam uitkomt.
De ‘iconische voorpagina’s’ komen uit de jubileum-uitgave van De Telegraaf van 2 januari 2018.

Nieuwsbrief

Ontvang ons laatste nieuws
Hidden
Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.