Door Piet Bakker
Bijna heel Nederland is online, en wie online is, haalt zijn nieuws vooral bij NU.nl, NOS, AD en De Telegraaf. Die vier nieuwsmerken hebben ieder maandelijks een bereik van meer dan vijf miljoen Nederlanders online. De Telegraaf is de ‘kleinste’ van de grote vier, NU.nl de grootste – behalve in februari 2018, toen ze dankzij de Olympische Winterspelen voor één keer nummer twee achter de NOS stonden. AD is in opmars, het afgelopen anderhalf jaar was hun website al driemaal beter bezocht dan die van de NOS.
De kloof tussen de grote en kleine vier (NRC, Volkskrant, RTL en Trouw) groeit. De Volkskrant en NRC hebben een betaalmuur op hun site, bij NRC lijkt dat het bezoek niet te schaden. NRC was bij de ‘kleintjes’ lang derde, maar sinds een half jaar koploper. RTLnieuws zag het online bereik dalen.

‘Kleintjes’ is een relatief begrip. Het Parool, Metro, de Gelderlander, LINDA, Brabants Dagblad, Hart van Nederland, GeenStijl, BN De Stem, Tubantia, Eindhovens Dagblad en De Stentor zitten in 2018 niet meer in de top 50 van online Nederlandse merken. De acht grote nieuwsmerken stonden in maart 2018 tussen plek 9 (NU.nl) en plek 47 (Trouw). Bol.com en Marktplaats trekken bijvoorbeeld meer bezoek dan NU.nl.
De echt grote merken in Nederland zijn ‘globals’ Google, Facebook en YouTube die de lijst met online bereik aanvoeren – alle drie de sites spelen ook een rol bij de verspreiding van nieuws. Daarna komen Google Maps, Whatsapp, Bol.com en Marktplaats, dan Instagram – ook belangrijk voor nieuws – en dan pas de eerste Nederlandse nieuwssite, NU.nl. Twitter, met zo’n 6 miljoen bezoekers per maand, zit qua bereik tussen AD en Telegraaf in. Het bereik van de ‘globals’ is over het algemeen stabiel over de afgelopen periode, alleen Instagram laat echte groei zien.

Het totaalbereik is het gecombineerde bereik op PC/laptop, smartphone en tablet. De smartphone is met afstand het belangrijkste platform: 50 procent of meer van de bezoekers van de acht grote Nederlandse nieuwsmerken gebruikt hiervoor de smartphone (maart 2018), bij NRC, NOS en AD is het zelfs twee derde of meer. Bij Volkskrant en RTL ligt het rond de 50 procent.
Het PC/laptop-gebruik ligt gemiddeld op zo’n 40 procent van het totaal, met Volkskrant en Trouw als koplopers, de NOS en RTL worden relatief weinig (35 procent van totaal) via de PC/laptop bereikt maar die media scoren het hoogste bij de tabletgebruikers (ruim 30 procent).
De percentages tellen overigens op tot meer dan 100 omdat gebruikers verschillende platformen kunnen gebruiken.

Over de gehele onderzoeksperiode (vanaf oktober 2016) is het beeld bij de grote vier duidelijk: smartphonegebruik groeit snel, het raadplegen van nieuws via PC of laptop blijft stabiel of daalt. Het tablet-gebruik stijgt bij NOS en AD, is stabiel bij De Telgraaf en daalt bij NU.nl.
De stippellijnen in de onderstaande grafieken zijn ‘trendlines’, waarmee de gemiddelde stijging of daling over een langere periode duidelijk wordt, zonder dat incidentele veranderingen het beeld vertroebelen.
Bij NU.nl stijgt het smartphonegebruik, PC/laptop en tablet dalen beide.

Bij de NOS stijgt mobiel bereik (smartphone en tablet), PC/laptop is stabiel.

Bij AD haalt ook de winst uit mobiel, het smartphonegebruik stijgt fors en het tabletgebruik licht. PC/laptop blijft stabiel.

Bij De Telegraaf een sterk dalende trend bij PC/laptop en een stijging bij de smartphone. Tabletgebruik is stabiel.

De gegevens komen van het Nederlands Online Bereik Onderzoek (NOBO) van Vinex, de Verenigde Internet Exploitanten. Per gebruiker kan worden vastgesteld via welke platformen welke mediamerken worden bezocht. Het onderzoek loopt vanaf oktober 2016, de ‘globals’ worden gerapporteerd vanaf juli 2017. Daarvoor was er het DDMM-onderzoek (2013 – 2014) en daarvoor STIR, maar die gegevens zijn niet met NOBO te vergelijken. De grote uitgevers en omroepen doen mee met NOBO, maar regionale omroepen en merken zoals De Correspondent en Blendle zitten niet in het onderzoek. Alleen online merken die relevant zijn voor display advertising zijn opgenomen, Microsoft Outlook, Chromecast, Gmail, Google Drive, Calender, Translate, Docs en Earth vallen er daardoor ook buiten.