'De journalistiek verandert nog steeds te langzaam'

1. De journalistiek kan het niet alleen oplossen

“De journalistiek verandert sneller dan voorheen, maar de wereld verandert nog altijd sneller dan de journalistiek. Je kunt een snellere schildpad worden, maar je blijft een schildpad. De uitdagingen van de journalistiek zijn te groot voor journalisten om zelf op te lossen. We hebben hulp van technici, economen en psychologen nodig in dit revolutionaire digitale tijdperk. Waarom vragen we Nobelprijswinnende economen niet om mee te denken over journalistieke verdienmodellen?”
“Journalistiekopleidingen moeten meer samenwerken met andere disciplines. We kunnen journalistiekstudenten niet alle nieuwe technologie leren, maar we kunnen ze wel leren samenwerken. Studenten zijn dé motor voor innovatie, en we moeten er voor zorgen dat zij niet bang zijn voor verandering.”

2. Journalisten denken verkeerd over innovatie

“Journalisten kijken naar innovatie als ‘iets technisch wat ze toch niet kunnen’. Experimenteren wordt gezien als tijdverspilling. Dat is vreemd, want als journalisten experimenteren we continu: we gaan op zoek naar nieuwsverhalen waar vaak iets uit komt, we maken zonodig tien nieuwe versies van een artikel. Dat is óók innovatie, alleen noemen we het niet zo.”

Omdat het nieuws altijd verandert, willen journalisten dat de rest hetzelfde blijft

“Toen ik hoofdredacteur van de Oakland Tribune was, kon ik mijn verslaggevers ‘s nachts uit bed bellen om naar een brand te gaan. Maar als ik zei dat ze aan een ander bureau moesten zitten, had ik ruzie. Het is iets psychologisch, denk ik: omdat het nieuws continu verandert, willen journalisten graag dat de rest hetzelfde blijft. Op die manier kunnen ze zich ergens aan vastklampen. Dat remt innovatie. We moeten beseffen dat de basisbeginselen van de journalistiek nooit veranderen: fair zijn, eerlijk zijn, waarachtig zijn. Aan die zaken kunnen we ons vasthouden.”

3. Nieuwe media gaan ons lichaam overnemen

“Dit zijn de jaren van mediavormen die ons onderdompelen: 360 graden-video, virtual reality en hologrammen. Ze zijn het logische gevolg van de ontwikkeling dat digitale media steeds meer informatie overbrengen. De eerste computers konden enkel wat simpele symbolen op het scherm tonen. Toen werden het woorden, vervolgens foto’s en vervolgens video’s: elke vorm kon meer informatie overbrengen dan die ervoor.”
“Mediavormen als virtual reality hebben de fysieke limiet bereikt van wat we met onze ogen en oren kunnen waarnemen. De volgende stap is dat de technologie in ons lichaam wordt verwerkt. Denk aan een chip in je hoofd om technologie met je gedachten te besturen. Op mijn universiteit heeft een professor een helm ontwikkeld waarmee je door te denken een drone kunt besturen. Zulke technologie is veel dichterbij dan we denken.”

4. Journalisten dragen verantwoordelijkheid voor nepnieuws

“Er wordt gezegd dat nepnieuws een relatief klein probleem is, en dat de discussie moet gaan over het bredere probleem van tekortschietende journalistiek. Ik snap dat mensen dat zeggen, maar het één sluit het ander niet uit. Je kunt je zorgen maken over het grotere plaatje en tegelijk concrete stappen nemen tegen nepnieuws.”

Vertellen wat je doet is onderdeel van je werk als journalist

“Nepnieuws kon ontstaan dankzij moderne technologie, maar we kunnen de technologie niet de schuld geven. Het komt ook door het gebrek aan transparantie in de journalistiek. We laten onvoldoende zien hoe we te werk gaan. Ik zie bijvoorbeeld niet in waarom je in een artikel niet naar elke bron zou linken. Wat heb je te verliezen? Daarnaast moeten we beter duidelijk maken wat journalisten doen, zodat lezers nep van echt kunnen onderscheiden. Ik vroeg ooit aan een zaal met honderden journalisten of ze vonden dat het deel van hun job is om burgers voor te lichten over wat ze doen. De meesten staken hun hand niet op. Dat is verkeerd, want dat is wél deel van ons werk.”
Lees ook het verslag van ons evenement over nepnieuws, waar Eric Newton één van de sprekers was.