De persoon voorop: over het beschrijven van kwetsbare mensen
Nieuws | Wat zegt de wetenschap?Hoe schrijf je respectvol over kwetsbare personen, en wat voor verschil maken ‘nieuwe’ woorden? Drie wetenschappers onderzochten het effect van alternatieve benamingen voor gestigmatiseerde groepen.
‘Journalisten houden rekening met de bijzondere kwetsbaarheid van bepaalde groepen,’ zo luidt een van de regels voor zorgvuldige journalistiek van de Raad voor de Journalistiek. In de praktijk kan dit van alles betekenen: van het hanteren van voorzichtige interviewtechnieken wanneer de journalist in gesprek gaat met bijvoorbeeld minderjarigen of mensen met een beperking, tot het weglaten van iemands naam.
Beter daglicht
Volgens drie wetenschappers van de Universiteit van Texas speelt taal ook een rol. Eerder onderzoek laat zien dat bepaalde beschrijvingen van kwetsbare groepen, zoals ‘verslaafden’ of ‘daklozen’, negatieve associaties kunnen oproepen bij lezers. Bovendien herkennen leden van deze kwetsbare groepen zich niet altijd in nieuwsartikelen over hun groep. Drie wetenschappers uit Texas onderzochten of het anders kan. Zijn er benamingen die kwetsbare groepen in een beter daglicht zetten?
De wetenschappers halen eerder onderzoek aan, waaruit blijkt dat kleine veranderingen in woordkeuze al een effect kunnen hebben op de publieke opinie. Als alternatief voor ‘stigmatiserende’ labels, zoals ‘verslaafde’, dragen de wetenschappers ‘persoonsgerichte taal’ aan. Een label begint dan met ‘persoon’, waarna iets specifieks wordt toegevoegd. Een ‘verslaafde’ wordt dan een ‘persoon met een middelenmisbruikstoornis’. Deze bewoording zou respectvoller zijn, omdat het benadrukt dat de persoon eerst komt en dan pas hun toestand.
Het experiment
De wetenschappers wilden weten wat gestigmatiseerde groepen zelf vinden van deze alternatieve taal. Ze deden een experiment met ruim driehonderd deelnemers uit drie kwetsbare groepen: personen die herstelden van een middelenmisbruikstoornis, een handicap hebben, dakloos zijn of dakloosheid hebben meegemaakt.
De ene helft van de deelnemers kreeg een nieuwsartikel te lezen met stigmatiserende labels en de andere helft een artikel met persoonsgerichte taal. Na het lezen werd onderzocht of de tweede groep lezers positiever reageerde op het artikel.
De tweede groep had net iets meer vertrouwen in het nieuwsartikel dan de eerste, maar het verschil was klein. Bovendien vond de tweede groep niet dat ze beter afgebeeld werd, maar deze lezers meenden wel dat de samenleving positiever was over hun groep.
Discussie
De wetenschappers concluderen dat persoonsgerichte taal kwetsbare mediagebruikers beter bedient, maar dat het geen wondermiddel is. Ze stippen ook aan dat er binnen groepen veel discussie is over wat het meest wenselijke label is. Persoonsgerichte taal gebruiken is slechts een van de manieren om recht te doen aan mensen uit kwetsbare groepen. Wat de beste manier is? Simpel, zo schrijven de wetenschappers: vraag de geïnterviewden zelf hoe ze beschreven willen worden.
