Presentatie onderzoek ‘Gelukkig zijn hier geen journalisten’
Nieuws | NieuwsVijf of zelfs drie voor twaalf
Ronald Plasterk neemt het eerste exemplaar van het onderzoek in ontvangst. Vijf jaar geleden was de huidige minister van Binnenlandse Zaken nog hoofd van het ministerie van OCW, waar hij aan de wieg stond van de Commissie Brinkman. Die commissie maakte zich zorgen over journalistiek in de regio, en op dat punt is er weinig veranderd. Als er iets blijkt uit de presentatie van het onderzoek, is het dat er nog steeds alle reden is tot zorg. “Er moet wat gebeuren,” zegt Plasterk, en: “Het is vijf voor twaalf.” Onderzoeker Annelies van der Horst van DSP-groep, is nog pessimistischer en zet de klok later op de middag nog twee minuten vooruit.
Onafhankelijke journalistiek trekt zich terug uit de regio. Desalniettemin blijkt uit de cijfers van de onderzoekers Quint Kik en Lammert Landman (Stimuleringsfonds voor de Journalistiek) dat de meeste burgers heel tevreden zijn over de kwaliteit van ‘hun’ regionale media, terwijl 80% van de ondervraagden laat weten geen cent over te hebben voor diezelfde media, mochten ze op omvallen staan.
‘De burger blijft een black box’
Dat percentage, die 80%, spreekt tot de verbeelding. Op verschillende momenten hoor je het gonzen in de zaal, meerdere keren worden er vragen over gesteld. Hoe kan het nou dat zoveel mensen niet willen betalen voor de door hen toch zo gewaardeerde journalistiek? Henri Beunders, die samen met Annelies van der Horst en Justin de Kleuver onderzoek deed naar de relatie tussen gemeenten en onafhankelijke lokale en regionale media, weet het ook niet. “De burger blijft een black box.” De uitslagen van de enquête van Kik en Landman doen hem denken aan de woorden van Steve Jobs: “Het is niet de taak van de consument te weten wat hij wil.” Zo is het volgens hem ook bij de burger en het nieuws.
Dat er iets moet gebeuren, daar is iedereen het over eens. De burger mag dan wel tevreden zijn over regionale en lokale media, de waakhondfunctie van de pers dreigt te verdwijnen. En dat is niet best voor de democratie. Maar wat te doen? Beunders en zijn co-onderzoeker, Annelies van der Horst, bevelen lokale journalistieke fondsen aan om de positie van lokale media te verstevigen. Louis van de Geijn, vicevoorzitter van de NVJ en oud-hoofdredacteur bij Wegener, ziet daar de voordelen van in. Steek een deel van de communicatiebudgetten van de overheid in zulke fondsen, zegt hij. “Dan wordt de overheid ook nog eens toegankelijker en zitten communicatiemensen de journalisten minder in de weg.”
‘Een à twee keer per jaar een journalist’
Met smaak haalt minister Plasterk bij zijn toespraakt het citaat van Dominic Schrijer – PvdA-burgemeester in Zwijndrecht – aan, dat de onderzoekers van het Stimuleringsfonds tot ondertitel verhieven: “Gelukkig zijn hier geen journalisten.” Schrijer was vijf jaar wethouder in Rotterdam en stelde tot zijn genoegen vast dat hij in de gemeenteraadpolitiek van Zwijndrecht nauwelijks last van de pers had, ‘een godsgeschenk’. CDA-gemeenteraadslid Mark den Boer uit Molenwaard vertelt tijdens de paneldiscussie van de NVJ en VNG die volgt op de presentatie, dat hij ‘Een à twee keer per jaar’ gebeld wordt door een journalist.
Naar eigen zeggen is Den Boer een groot voorstander van onafhankelijke regionale journalistiek ? net als de gemeenteraadsleden en wethouders die deelnamen aan de enquête in het onderzoek van het Fonds. Dat geldt ook voor Edward van der Geest, wethouder van Nunspeet, maar die vraagt zich wel af in hoeverre de overheid de portemonnee moet trekken als die journalistiek noodlijdend is. “Moeten we koste wat kost een niet gewenst product in de benen houden?” Van der Geijn: “Het is een onbewezen stelling dat het een niet gewenst product is. Er is echt nog wel draagvlak.”
Meer datasets openbaar
Naast alle pessimistische onthullingen, is er ook positief nieuws. Plasterk ziet zowel voor journalistiek als overheid veel kansen in de ontwikkelingen rond open data. “De WOB gaat uit van een kast met gegevens waaruit je een kopie ter inzage kunt vragen. Wat ik een interessant idee vind is dat er geen verschil zou moeten zijn tussen die kast, en wat voor het publiek toegankelijk is.” Daarom laat hij binnenkort een ‘soort gideonsbende’ van jonge ambtenaren kijken welke datasets er nog meer openbaar gemaakt kunnen worden bij de ministeries.
