'Ik heb meer vertrouwen in de toekomstige generatie dan in de huidige'

Boven aan het curriculum vitae van Bart Brouwers staat een zinnetje: ‘Getrouwd, twee volwassen kinderen’. Niet dat hij daar speciaal de aandacht op wil vestigen, maar de nieuwe hoogleraar journalistiek in Groningen is inderdaad een familieman. ‘’Het is niet altijd makkelijk om als journalist een goede ouder te zijn. Het werk laat zich niet inkaderen. Als je liefde hebt voor het vak, komt het niet bij je op om uren te tellen. Maar ik ben nog altijd samen met het vriendinnetje dat ik op mijn veertiende leerde kennen. Ik heb het grote geluk gehad dat het thuis altijd glad verliep, ook in periodes dat ik het professioneel zwaar had.’’

Een fundament, drie pijlers en een dak

Geen wonder misschien dat hij in zijn oratie zijn visie op de journalist beschrijft als een huis. Een fundament, drie pijlers en een dak. Een stevig bouwsel waarmee hij de jonge journalisten die hij in Groningen opleidt het werkveld in kan sturen. Brouwers wil daarmee voortborduren op de lijn die zijn voorganger Jeroen Smit heeft ingezet.

Hoogleraar worden, dat was natuurlijk nooit in me opgekomen

Smit polste hem een jaar geleden, ergens half januari. ‘’Ik had net mijn baan als hoofd van de afdeling Business Development van TMG opgezegd en was begonnen met E52.nl, een lokaal journalistiek platform over innovatie in en rond Eindhoven.’’ Brouwers en Smit lunchten in Amsterdam. Ze zaten net, toen Smit hem vroeg of hij het niet leuk zou vinden om naar Groningen te komen. ‘’Hoogleraar worden, dat was natuurlijk nooit in me opgekomen. Ik ben niet eens gepromoveerd. Maar tien seconden later dacht ik: wow, dat zou wel cool zijn. Dan kan ik echt wat neerzetten.’’ En zo kwam het dat hij sinds september op en neer pendelt tussen Eindhoven en Groningen en het hoogleraar combineert met zijn eigen bedrijf. Brouwers is de praktijkman naast onderzoeker Marcel Broersma.
‘’Er waren drie dingen die ik wilde: laten zien dat ik eigen baas kon zijn in de journalistiek, iets van mijn ervaring overdragen, bijvoorbeeld in Tilburg, en zelf duurzamer gaan leven. Dit aanbod sloot perfect aan op mijn eerste twee voornemens. Het derde is ook aardig gelukt: mijn huis is bijna 100 procent zelfvoorzienend en energieneutraal en ik heb mijn auto vervangen door een treinabonnement en een fiets.’’

Ambacht, specialisatie en ondernemerschap

Met twee van de pijlers van zijn figuurlijke huis, dat voor de journalistiek, is voorganger Jeroen Smit gestart: ondernemerschap en specialisatie. ‘’Ik onderschrijf net als Jeroen het belang van ondernemerschap voor deze generatie studenten, dat ze in staat zijn om aan te geven waar ze goed in zijn. Net als het nut om je te onderscheiden, ergens de beste van de wereld in te zijn.’’

Waarheidsvinding blijft wat mij betreft bovenaan staan in de journalistiek. Daartoe zijn wij op aarde

De derde pijler, het ambacht, had ook het fundament voor zijn huis kunnen zijn. ‘’Waarheidsvinding blijft wat mij betreft bovenaan staan in de journalistiek. De taak om te beschrijven wat er in de samenleving gebeurt en onderscheid te maken tussen wat wat waar is en wat niet, tussen gecheckt en niet gecheckt. Daartoe zijn we op aarde.’’
Maar pijler drie staat nog niet zo stevig. Het vertrouwen in de journalistiek is beperkt, en de relevantie van onafhankelijke journalistiek wordt lang niet door iedereen gezien of onderschreven. ‘’We slagen er nog onvoldoende in om dat onderscheidende vermogen zichtbaar en erkend te krijgen.’’

Online

Toch koos hij voor een andere basis, waarmee hij duidelijk zijn eigen stempel drukt op zijn hoogleraarschap: online als fundament. ‘’Je kunt zeggen: online is alleen maar een platform. Maar ik zie het als een samenstelling van technologische middelen en ontwikkelingen die de journalistiek gaan helpen.’’

Ontwikkelingen waar we de ballen verstand van hebben moeten we leren begrijpen en gebruiken

Om dat te realiseren, moeten journalisten die online ontwikkelingen doorgronden. Ook daar ligt een grote uitdaging. ‘’Ontwikkelingen op het gebied van kunstmatige intelligentie, virtual reality, blockchain, waar we de ballen verstand van hebben maar waar de journalistiek heel veel aan kan hebben, moeten we leren begrijpen en gebruiken. Dat kunnen we op de journalistieke opleiding doen door samenwerking te zoeken, maar we moeten er ook in de praktijk mee aan de slag.  Anders lopen er weer anderen mee weg.’’

Nut van verandering

Wanneer de journalistiek daarin slaagt, is Brouwers optimistisch over de toekomst. Het dak op zijn huis is de merknaam waaronder de toekomstige journalisten aan de slag gaan: bij bestaande nieuwsorganisaties of in een eigen bedrijf. “Ik heb meer vertrouwen in de nieuwe dan in de oude generatie.’’ Het grootste probleem is volgens Brouwers dat er bij veel redacties en uitgeverijen nog steeds een cultuur heerst die gedomineerd wordt door mensen die de hoogtijdagen van de journalistiek nog hebben meegemaakt en die het nut van veranderen nog steeds niet zien.
Het talent om je steeds opnieuw aan te passen en te verbeteren, dat is wat Brouwers zijn studenten vooral mee wil geven. ‘’Uitvinden of iets werkt en hoe het nog beter kan werken. Een voortdurende cyclus van bedenken, bouwen, meten, aanpassen en verder bouwen. Dat is iets waar journalisten van nature niet zo goed in zijn. Maar we hebben het wel nodig.’’
Foto door Heddy Gijbels