Joëlle Terburg (Fonds BJP): ”Dit boek is het summum van show, don’t tell’

Of je het nu las tijdens je studie, in de eerste jaren als journalist of toen je al een oude rot in het vak was: een goed journalistiek boek blijft je bij. In deze serie vertellen journalisten over het boek dat hun blik op het vak veranderde. Joëlle Terburg (1986) is directeur-bestuurder van het Fonds BJP. Haar favoriete journalistieke boek: ‘Dit is mijn hof’ door Chris de Stoop (2016, De Bezige Bij).

‘Iedereen in mijn omgeving heeft dit boek al eens van me cadeau gekregen of geleend. Chris de Stoop en zijn broer zijn boerenzoons, maar hun levens hebben zich compleet anders ontwikkeld: hij werd schrijver en journalist, zijn broer nam de boerderij over. We weten dat het leven van een boer tegenwoordig heel lastig is, onder andere door allerlei regels en wetten. Veel boeren houden ermee op. Het komt voor dat ze geen uitweg meer zien en uit het leven stappen. Ook de broer van Chris zag geen andere keuze dan zelfdoding. Door terug te keren naar zijn ouderlijk huis beschrijft Chris niet alleen zijn persoonlijke verwerkingsproces, maar ook de achtergrond van het hele verhaal. Wat gebeurt er met de landbouwgrond? Wat willen natuurbeheerders bereiken en wat willen de boeren? Zijn die dingen verenigbaar? Ik heb het idee dat ik door dit boek die dilemma’s iets beter begrijp.

Opgroeien tussen de koeien

De Stoop is wat mij betreft een van de beste nonfictieschrijvers van de Lage Landen. Hij schrijft heel open en eerlijk, compleet evenwichtig en kan heel goed observeren. Dat zie je in reportage-elementen, waarin hij bijvoorbeeld wandelt met natuurbeschermers en in gesprek gaat met boeren. Hij beschrijft ook hoe het was om op te groeien in Vlaanderen tussen de koeien. Mijn ouders hebben op Zeeuws-Vlaanderen gewoond, dus die plek vind ik interessant. Maar verder heb ik niks met het boerenleven.

Tóch trok De Stoop me meteen het verhaal in. De omschrijvingen van het landschap, zijn prachtige taalgebruik: het ontroerde me soms. Ieder woord lijkt zorgvuldig te zijn afgewogen voordat het op papier kwam. De Stoop heeft niet voor niks een heleboel prijzen gewonnen. Eerder dit jaar de VVOJ-oeuvreprijs, De Loep voor het beste oeuvre in de onderzoeksjournalistiek, en hij is meermaals genomineerd voor de Brusseprijs voor het beste journalistieke boek.

Onmiskenbaar journalistiek

Voor onder andere Knack maakte hij diepgravende verhalen. Bijvoorbeeld over vrouwen die uit de Filippijnen en Thailand naar België werden vervoerd en verkocht als bruid. Of over Vietnamese vluchtelingen, wier verhaal hij helemaal reconstrueert. Ook schreef hij over de genocide in Rwanda en heeft hij in tijdens de oorlog in Bosnië de dood in de ogen gekeken. Tegenwoordig ziet De Stoop zichzelf niet meer als journalist, meer als schrijver. Zijn motivatie daarvoor is dat hij niets meer heeft met de journalistieke wereld, waarin je steeds sneller moet werken en meer moet leveren, vertelde hij eerder dit jaar in een uitzending van Argos. Dat snap ik, maar zijn manier van werken is onmiskenbaar journalistiek.

Empathie

Neem bijvoorbeeld zijn nieuwste boek, ‘Het boek Daniel’. Dat gaat over zijn oom, die om het leven kwam bij een roofmoord. Heel aangrijpend. Ook hier heeft De Stoop oog voor alle kanten van de zaak. Tijdens een van de zittingsdagen is het ramadan, een aantal van de verdachten is moslim, en dan schrijft hij: ‘Het zal wel zwaar zijn voor die jongens, ze hebben de hele dag niks gegeten’. Zo’n empathie, dat moet je maar kunnen opbrengen in die situatie en vind ik bewonderenswaardig. Hij gaat totaal onbevangen te werk bij het verzamelen van informatie. Ook als het gaat om dingen die niet per definitie passen in zijn narratief. In ‘Dit is mijn hof’ idem dito: je komt er echt wel achter wat zijn standpunt is, toch worden helder alle verschillende belangen geschetst. Het summum van show, don’t tell.’