‘Journalisten verdienen betere bescherming tegen bedreigingen’

Nieuws |

Die aanbevelingen doen voormalig ombudsman Alex Brenninkmeijer en criminoloog Marjolein Odekerken in het rapport ‘Een dreigend klimaat’, een onderzoek naar bedreigingen in de journalistiek, dat vrijdagmiddag is gepresenteerd in Nieuwspoort en mede mogelijk gemaakt door het Stimuleringsfonds.
Eenvoudig om die aanpak te ontwikkelen wordt het niet, stellen de onderzoekers, vanwege de zwakke maatschappelijke positie van de journalistiek, de veelheid aan zelfstandigen en de diversiteit van de beroepsgroep. Maar journalistiek en overheid kunnen een voorbeeld nemen aan de verbeterde aanpak van geweld tegen hulpverleners.
Zo moeten politie en het Openbaar Ministerie de bedreigingen van journalisten serieuzer nemen en de aanpak ervan hoog op de agenda stellen. Daarnaast moet ook de politiek meer aandacht schenken aan de veiligheid van journalisten, om te beginnen door het stellen van Kamervragen.

Politie en het Openbaar Ministerie moeten de bedreigingen van journalisten serieuzer nemen

Nederlandse journalisten moeten daarnaast consequenter aangifte doen bij bedreigingen, ook al zijn ze daarbij soms bang voor escalatie of represailles. Ze moeten daarom beter gesteund worden door de organisaties waarvoor ze werken en door beroepsverenigingen als de Nederlandse Vereniging van Journalisten, het Genootschap van Hoofdredacteuren en de Vereniging van Onderzoeksjournalisten.
Ook voor de opleidingen journalistiek zien de onderzoekers een rol weggelegd: die moeten aankomende journalisten bewust maken van en leren omgaan met het serieuze gevaar van bedreigingen, voor henzelf en voor de persvrijheid.

Bedreigingen vaker en erger

De onderzoekers ondervroegen 638 Nederlandse journalisten en hielden vijftien diepte-interviews in opdracht van onder meer de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ) en het Stimuleringsfonds voor de journalistiek. Daaruit blijkt dat Nederlandse journalisten steeds vaker en erger worden bedreigd. Zo’n 61 procent geeft aan bij de uitvoering van hun werk weleens geïntimideerd te zijn. Ruim 4 op de 10 van de bedreigde journalisten maakt dat jaarlijks mee, bij ruim 2 op de tien komen bedreigingen maandelijks voor.
Het gaat daarbij om verschillende vormen van bedreiging: dreiging met fysiek geweld, bedreigingen via sociale media en juridische bedreigingen. De bedreigingen komen niet alleen van gewone burgers of verdachten en veroordeelden, maar ook vanuit overheid en politiek, zoals politie of persvoorlichters.
De onderzoekers noemen in hun onderzoek een lijst met 29 recente opvallende bedreigingen sinds 2010, zoals de hoofdredacteur van het Katholiek Nieuwsblad die in 2012 moest onderduiken omdat ze met de dood is bedreigd na een column van Luuk Koelman of het wegsturen van een journalist bij een bijeenkomst van DENK dit voorjaar.

Zelfcensuur

De toename van het aantal bedreigingen heeft gevolgen voor de persvrijheid: journalisten passen zelfcensuur toe. Ze vermijden bepaalde plekken in Nederland, zoals wijken in Den Haag, Utrecht, Den Bosch en Oss of situaties waar massaal voetbalsupporters aanwezig zijn. Journalisten met een partner of gezin vertellen in het onderzoek rekening te houden met de veiligheid van hun naasten. Ook freelancers voelen zich kwetsbaar: zij krijgen weinig financiële steun en door inschrijving bij de Kamer van Koophandel zijn hun privégegevens makkelijk te vinden.

Freelancers voelen zich kwetsbaar

82 van de ondervraagde journalisten zegt hun berichtgeving soms aan te passen uit angst voor bedreigingen, bijvoorbeeld door personen op beelden onherkenbaar te maken of het afzwakken van kritiek. Bijna driekwart van de geënquêteerden denkt dat journalisten uit angst voor bedreigingen terughoudend of voorzichtig zijn in hun berichtgeving of bij het verkrijgen van informatie.
Tegelijkertijd laat een aantal journalisten zich juist niet onder druk zetten: die worden na bedreigingen juist meer vastberaden om de feiten te achterhalen en het nieuws naar buiten te brengen. Maar alle journalisten hebben een grens. Als bedreigingen heel ernstig worden, is dat een reden om te stoppen met hun werk.
Het volledige rapport vind je hier.

Factsheet van de resultaten
Schermafbeelding 2017-06-23 om 11.36.15

Nieuwsbrief

Ontvang ons laatste nieuws
Hidden
Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.