Laurie Treffers: ‘We hebben richtlijnen voor traumapreventie nodig’
Nieuws | De Voorspellers
Laurie Treffers (30) is onderzoeksjournalist bij de Volkskrant en geeft OSINT-trainingen aan journalisten en studenten. Eerder werkte ze bij Nieuwsuur en de NGO Airwars, waar ze onderzoek deed naar burgerslachtoffers in Syrië en Irak.
‘Als iemand in 2026 nog één keer de term ‘digital first’ gebruikt ga ik gillen. Media zijn allang ‘digital first’. Wat mij betreft is het tijd voor ‘visual first’. Bij de Volkskrant zijn de onderzoeks- en visualisatieredacties onlangs samengevoegd. Zo hopen we al in een vroeg stadium te zien wat we beter visueel kunnen aanpakken. Cijfers bijvoorbeeld. Niemand heeft zin in een bak getallen middenin een verhaal, maak het meteen visueel.
Visualisatie is een van de manieren waarop we misschien beter kunnen aansluiten bij de behoefte van het publiek. Ik zie dat sommige mensen afhaken van het nieuws. Dit wordt vaak gezien als een probleem van de lezer – die zou zich niet meer interesseren in de wereld. Dat klopt volgens mij niet. Journalisten moeten gewoon betere en aantrekkelijkere producten maken.
Transparantie
Als we met z’n allen meer visueel gaan werken, wat ik hoop, wordt het nog belangrijker dat iedere redactie zelfstandig de herkomst van een foto of video kan verifiëren. Bij verslaggeving van de Macabi-rellen in november 2024 schreven sommige media dat video’s ‘vermoedelijk’ in Amsterdam waren gemaakt. Dat kan echt niet meer. Zulke beelden moet je gewoon gecheckt hebben.
Ook hoop ik dat media volgend jaar meer transparantie geven over hun onderzoeksprocessen, zoals onder OSINT-gebruikers al gangbaar is. Binnen die kringen geldt: alles dat ik doe, moet iemand anders na kunnen doen. ‘Deze video heb ik daar gevonden en zo geverifieerd en deze conclusies trok ik daaruit.’ Traditioneel leunt een journalist op autoriteit – het is zo omdat ik het zeg – maar bij OSINT moet je overal verantwoording over afleggen.
OSINT staat voor Open Source Intelligence. OSINT-onderzoek is onderzoek op basis van openbaar toegankelijke online bronnen.
Het is ook gebruikelijk dat je proactief databases en beeldmateriaal deelt. Niet alleen ter verantwoording, maar ook om de OSINT-gemeenschap te versterken. Door je materiaal en bevindingen te delen kunnen andere onderzoekers, vaak vrijwilligers, er weer op voortborduren. Ik zou graag zien dat de journalistiek hier meer aan bij gaat dragen, ook omdat zo de informatiestroom opgang blijft en steeds beter wordt.
Traumapreventie
Maar als je gaat werken met heftig beeldmateriaal, wat je bij OSINT-onderzoeken al gauw doet, kan dat diepe sporen achterlaten. Media zullen dus richtlijnen voor traumapreventie moeten ontwikkelen.
Als je weet dat je aan een heftig onderzoek begint, moet er een plan van aanpak liggen. Hoe sla je informatie op? Hoe voorkom je onnodige blootstelling bij collega’s? En maak afspraken over wanneer je heftig materiaal deelt: bijvoorbeeld onder werktijd, voorzien van een waarschuwing en op zo’n manier dat de inhoud niet direct zichtbaar is. Als je niet bent voorbereid, komt heftig beeldmateriaal twee keer zo hard binnen.
Dit geldt overigens net zo goed voor een beeld- en eindredacteuren, ook zij moeten een plan hebben voor hoe met heftige verhalen om te gaan. Dat begint al met een waarschuwing voordat ze aan de slag gaan. Zodat ook zij weten: voeten op de vloer en diep ademhalen.’
Portret: Chuan Ming Ong
De voorspellers 2026
Wat staat de journalistiek te wachten? We blikken vooruit op een nieuw jaar. Twaalf journalisten en andere mediakenners vertellen wat ze van 2026 verwachten. Bekijk ze allemaal.
Over de auteur
