MH17 is neergehaald door straaljagers, Bill Gates zit achter de coronacrisis en de Joden bepalen achter de schermen de wereldpolitiek. Dit soort complottheorieën zijn niet meer weg te denken uit het publieke debat. Maar waar komen ze vandaan? Wie bedenkt ze? En hoe vinden ze hun weg naar het alledaagse gesprek? Dit zijn vragen die weekblad De Groene Amsterdammer in data-onderzoeken wil beantwoorden. Deze week lanceerde het tijdschrift hiervoor het dossier Data&Debat.
Veel bedrijven zijn genoodzaakt tijdelijk te stoppen met hun werk, maar de media hebben het misschien wel drukker dan ooit. Elke dag zijn er nieuwe ontwikkelingen, de nieuwsverhalen buitelen over elkaar heen. Maar hoe zit het met de onderzoeksredacties? Hun werk heeft tijd en diepgravend speurwerk nodig. Kan dat nog? En wat gebeurt er met de verhalen die niet over corona gaan?
Onderzoeksjournalistiek draait om het boven water halen van fouten, misstanden en andere verborgen feiten. Die feiten moeten dan wel kloppen. Dat lijkt een open deur, maar volgens de Zweedse onderzoeksjournalist Nils Hanson gaat het nog vaak genoeg mis in de journalistiek. Daarom introduceerde hij zijn factcheck-methode line-by-line. Elke regel van het verhaal wordt uitgekamd, elk lettertje gecheckt voorafgaand aan de publicatie.
In de tweede ronde van de pilot subsidieregeling onderzoeksjournalistiek doen komend jaar verspreid over Nederland 28 projecten mee. Daarbij is in totaal ruim 2,8 miljoen euro aan subsidie toegekend. Per 1 januari 2020 zijn deze projecten van start gegaan. Voor 19 projecten betekent dat een vervolg op vorig jaar, de 9 andere teams doen voor het eerst mee.
De ontwikkeling en versteviging van talenten in de onderzoeksjournalistiek krijgt een boost dankzij de start van zeven nieuwe projecten. Het gaat om cursussen en trainingen die met een subsidie uit de Regeling Talentontwikkeling van het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek van start kunnen. Voor de regeling is in totaal 300.000 euro beschikbaar.
Dieuwertje Kuijpers (35) promoveerde als politicoloog aan de Vrije Universiteit en schrijft als freelance journalist over (inter)nationale politiek en defensie. Sinds kort maakt ze deel uit van coöperatie SPIT. Daarnaast geeft ze als gastdocent Europese Veiligheid les aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Waarom maakt ze zich zorgen over de autonomie van de journalistieke geest? En wat wil ze komend jaar echt niet meer zien?
Christiaan Triebert (28) is specialist in open source-onderzoek. Hij werkte voor het internationale onderzoekscollectief Bellingcat en kreeg in 2017 een European Press Prize voor zijn reconstructie van de coup in Turkije. Sinds dit jaar werkt hij voor het Visual Investigations Team van The New York Times. Wordt zijn specialisme volgend jaar breder gebruikt? Moet iedere redactie een eigen ‘Bellingcat’ in huis hebben?
Kees van den Bosch (67) maakt de wekelijkse podcast van de Groene Amsterdammer. Eerder werkte hij meer dan 20 jaar voor VPRO-radioprogramma Argos, als eindredacteur en presentator. Komt er komend jaar weer een hausse aan podcasts bij? En is hij hoopvol over de onderzoeksjournalistiek van 2020?
Tim Hofman (31) is programmamaker. Zijn programma #BOOS is een YouTube-hit en met de documentaire ‘Terug naar je eige land’ en de aansluitende handtekeningactie kreeg hij een verruiming van het Kinderpardon voor elkaar. Hoe denkt hij over de plannen van de minister voor NPO3? En hoeveel activisme heeft de journalistiek nodig?
Goos de Boer (59) coördineert de onderzoeksjournalistieke samenwerking tussen RTV Noord, RTV Drenthe, RTV Oost en Omrop Fryslân. Samen met collega’s van het Dagblad van het Noorden won hij een Tegel met het onderzoek naar de Facebookrellen in Haren (#ProjectX). Kunnen we komend jaar meer van dat soort samenwerkingen verwachten in de regio? En krijgt onderzoeksjournalistiek meer ruimte op regionale redacties?
