Leden blij met De Coöperatie ondanks beperkte invloed

Nieuws |

[vc_row][vc_column][vc_column_text]De Coöperatie, een samenwerkingsverband van zelfstandig journalisten, wilde de macht van freelancers tegenover de uitgevers vergroten door gezamenlijk op te treden. Volgens het statement op de site: ‘De journalist is niet langer in dienst van de uitgever, maar de uitgever staat ten dienste van de journalist.’ Want freelancers zullen ‘in de komende jaren tot 70 procent van de journalistiek produceren.’
De Coöperatie had kortweg twee strategieën: vergroting van de omzet van de aangesloten leden en verlaging van hun kosten door gezamenlijke diensten en inkoop. Omzetvergroting moest met name komen van aanvulling van honoraria en verkoop van artikelen, aan de kostenkant biedt De Coöperatie goedkope kantoorruimte en een verzekering [zie kader].
Oprichter Teun Gautier, voorheen uitgever van De Groene Amsterdammer, was bij de start optimistisch over de versterking van de positie van freelancers, en voorzag na succes in Nederland de internationale uitbreiding van het model dat zijn intellectueel eigendom is en hem daarvoor twee procent van de winst zou uitkeren.
Tot nu toe heeft De Coöperatie beperkte invloed. In de Nederlandse mediamarkt met een omzet van 1 miljard van kranten en een kleine 600 miljoen aan tijdschriften is de 100.000 euro die De Coöperatie jaarlijks onder haar leden uitkeert na subsidie en verkoop van artikelen gering. HTH Research stelt dat het inkomen van freelancers verder daalt naar een schamele 23.000 euro per jaar, een bevestiging van eerder onderzoek.

Grote poging, kleine opbrengst

‘De wereldheerschappij die Gautier voorspelde heb ik altijd met een korreltje zout genomen. Maar zijn basale idee van samen optrekken door freelancers en faciliteiten delen was goed’, meent Coöperatielid Miro Lucassen. Lucassen beurde twee keer extra honorarium.
Een volmondig ‘ja’ volgt op de vraag of De Coöperatie aan de verwachtingen van Lucassen voldoet, met een flinke nuancering: ‘Qua afzet en invloed op de journalistieke markt is het niet in de buurt gekomen van wat Gautier beloofde. Het is een grote poging met een kleine opbrengst.’
Ook andere leden zijn overwegend positief. Hille Takken, journalist en (voornamelijk) communicatieadviseur: ‘Ik wil graag aangesloten zijn bij een beroepsorganisatie, maar de NVJ is mij te duur. De Coöperatie bood me een goedkope eigen website en toegang tot de NVJ-databank met opdrachten. Ik vind de sfeer heel gemoedelijk, ook op de werkplekken en bij bijeenkomsten. Ik voel me er thuis.’

Nog geen jackpot

Auteur en eindredacteur Peter Wierenga werkt al lang met Jan-Jaap Heij, die vanuit  Reporters Online samen met Gautier De Coöperatie trekt. Hij maakte gebruik van het Matchingfonds, de verzekering en een website [zie kader]. ‘Heij is zeer loyaal, betrouwbaar en inventief. Ik vind De Coöperatie sympathiek en wil het zoeken naar nieuwe verdienmodellen ondersteunen. De jackpot is nog niet echt gevonden. Maar momenteel heb ik die ook niet nodig.’
Peter van Vliet, maker van DuurzaamNieuws.nl, vindt De Coöperatie ‘een goed initiatief. Maar ik heb verder eigenlijk niets ondernomen om er gebruik van te maken. Kantoorruimte lijkt me wel aardig, maar in Groningen heb ik weinig aan Amsterdam.’ Fotografe Iris Tasseron noemt zich ‘een slapend lid van De Coöperatie. Het leek me handig om krachten te bundelen. Het lidmaatschap was goedkoop en ik hoopte er wat aan te hebben.’

Potentie uitbuiten

Gautier zegt over de tot nu toe beperkte invloed van De Coöperatie dat hij ‘daarin misschien inderdaad enigszins naïef is geweest.’ Maar daar voegt hij aan toe:  ‘We hebben wél serieuze bijdragen kunnen verdelen onder freelancers. Ik vind dat we veel waarde hebben toegevoegd.’
Wat te doen om De Coöperatie meer macht te geven? Gautier: ‘Van de omzet van de krantenuitgevers gaat maar 25 procent naar de journalist, de rest gaat naar infrastructuur, een dure directie en andere onderdelen die geld verdienen aan de journalistiek. Bij ons gaat 95 procent naar de journalistiek. Uitgevers voegen weinig toe, maar kosten heel veel.’
Uitgevers bewijzen hun toegevoegde waarde in de markt met nog steeds winstgevende exploitatie van journalistiek, De Coöperatie niet? Gautier: ‘Nee, dat kun je zo niet vergelijken. NRC bestaat 150 jaar en heeft 250.000 vaste abonnees. Als freelancers echt stoer zijn, kappen ze een paar weken met schrijven voor de titels van de grote uitgeverijen, en geven met z’n allen Reporters Online een boost. De Coöperatie heeft waanzinnige potentie, maar die moet je samen uitbuiten.’

Over de lethargie van journalisten verbaas ik me enorm

Kennelijk hebben freelancers geen trek in rebellie, net als in andere markten waar zzp’ers nauwelijks een inkomen halen? ‘Over de lethargie van journalisten verbaas ik me enorm. Er zit een hele gekke, zelfgenoegzame houding in deze markt die uitgevers en journalisten delen.‘

Op eigen benen

Na drie jaar drogen de startsubsidies van De Coöperatie op: van Stichting Democratie en Media en Adessium Foundation (beide 70.000 euro) en kleinere bijdragers. Google-fonds DNI wees een aanvraag voor opzet van lokale coöperaties af.
De Coöperatie kreeg tot nu toe evenmin geld uit de subsidieregelingen voor onderzoeksjournalistiek van het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek en het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten. Gautier is verbolgen: ‘Juist de onderkant van de markt heeft dat geld hard nodig voor betere betaling, meer onderzoek en betere artikelen.’
Dus moet De Coöperatie versneld op eigen benen leren staan. Na verlaging van de jaarlijkse bijdrage voor leden van 120 naar 60 euro, en gratis lidmaatschap voor leden van de Auteursbond en onderzoeksjournalistenvereniging VVOJ, leveren ledeninkomsten dit jaar 34.000 euro op.
Gautier en medeoprichter Jan-Jaap Heij, voorheen hoofdredactielid van De Pers en Vrij Nederland, halen nauwelijks salaris uit de inkomsten van De Coöperatie en Reporters Online. Gautier rekende op winst en groot succes met ‘een internationaal en verbonden netwerk van onafhankelijke journalisten’. Dus sloeg De Coöperatie de vleugels uit, in april 2017 eerst naar België en in december naar heel Europa.

Blijven of opzeggen?

Miro Lucassen vindt het terecht dat De Coöperatie niet opgeeft: ‘Het is zeer de vraag of er een lonend model is voor fulltime freelance journalistiek. Het is moedig dat De Coöperatie naar oplossingen blijft zoeken en dat blijf ik zeker steunen.’
Iris Tasseron overweegt te stoppen: ‘De Coöperatie is vooral gericht op schrijvende journalisten. Een werkplek lijkt me aardig, maar vanuit Utrecht is Amsterdam niet geschikt. Aan cursussen kwam ik niet toe. Ik ben er nog niet uit.’
Peter Van Vliet blijft wel lid en vermoedt in de toekomst juist bij collega-leden artikelen te bestellen. Ook Peter Wierenga blijft lid, net als Hille Takken: ‘Ik vind De Coöperatie veel sympathieker dan de NVJ. Het wel en wee van de VVOJ kreeg ik goed mee, maar onderzoeksjournalisten nemen zichzelf zo serieus en vinden zichzelf erg belangrijk voor de maatschappij.’

Lid van De Coöperatie, en dan?

De 750 aangesloten freelance journalisten hebben recht op de volgende diensten:
*Reporters Online, voor zelfstandige publicatie en verkoop via digitale kiosk Blendle, ging op in de Coöperatie. Biedt op websites van freelancers knoppen voor verkoop en donatie. Levert jaarlijks 50.000 euro op.
*Matchingfonds: aanvulling van journalistiek honorarium, veelal een verdubbeling. Na 110.000 euro aan uitkeringen ligt het fonds stil, in afwachting van nieuwe subsidies.
* Opdrachtbemiddeling en sprekersbureau: De Coöperatie zegt met elk 50.000 euro verdiend te hebben.
* Een arbeidsongeschiktheidsverzekering via CommonEasy: een onbekend aantal keren afgenomen.
* Collectieve goedkope kantoorruimte in Amsterdam: hier maakten of maken 50 journalisten gebruik van.
* Goedkope persoonlijke website laten maken: 110 journalisten maakten hier gebruik van.
* Syndicatie, herverkoop aan bijvoorbeeld bedrijven of musea voor 50 euro per artikel (36 euro voor de freelancer) is na een test gestopt.[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]

Nieuwsbrief

Ontvang ons laatste nieuws
Hidden
Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.