Paywalls afbreken bij coronanieuws? ‘We moeten onze redactie overeind houden’

‘Ik vind het niet zo fraai dat apps van kranten als het AD en @telegraaf belangrijke berichten over Corona premium maken zodat alleen de eerste regels leesbaar zijn. Geld verdienen aan deze crisis gaat wat mij betreft over de rand heen.’ RTL Nieuws-presentator Jan de Hoop kreeg nogal wat kritiek over zich heen nadat hij zich in een tweet boos maakte over dat sommige nieuwsmedia ook informatie over het coronavirus achter een paywall zetten. Zo reageerde Telegraaf-verslaggever Saskia Belleman met ‘Weet je wat Jan? Als RTL stopt met de reclameblokken, zal ik voorstellen om bij ons alles gratis weg te geven. Deal? Tot ziens bij de voedselbank.’

Even later was de tweet van het Ochtendnieuws-instituut verdwenen, maar daarmee niet de discussie waarin hij zich had gemengd. Want al voor De Hoop vroegen veel twitteraars zich af of nieuwsorganisaties hun commerciële belang niet ondergeschikt moeten maken aan de journalistieke taak om het publiek goed te informeren over het virus.

Informatievoorziening boven commercie

Uitgever Jan-Willem Sanders van Follow The Money kan zich vinden in deze argumentatie. Het platform voor onderzoeksjournalistiek publiceert iedere dag een update waarin auteurs relevante artikelen delen en hun visie daarop geven. ‘Ook zijn artikelen over corona waarvan wij denken dat die het “algemene belang” dienen beschikbaar buiten de paywall, zoals een interview met een Nederlandse celbioloog in Lombardije. Ik denk dat informatievoorziening het in deze tijd moet winnen van commercie in de afweging van de keuzes rond paywalls.’
Sanders is niet de enige uitgever die er zo over denkt. Ook alle artikelen van De Groene Amsterdammer over de coronacrisis zijn gratis beschikbaar. Vrij Nederland hanteert een ander soort strategie: om het thuiszitten ‘prikkelender en leuker te maken’, geeft het twee weken gratis toegang tot de website.

Maar bij deze vrijgevigheid valt een kanttekening te plaatsen: alle drie de titels zetten minder in op de waan van de dag dan bijvoorbeeld dagbladen en schrijven nog veel over andere onderwerpen dan corona. Bovendien zijn hun verhalen doorgaans lang, het zijn stukken waarvoor mensen misschien meer tijd hebben nu ze thuis zitten, bij gebrek aan kroeg of concert. Cynisch gezegd is deze periode dus ook een mooie gelegenheid om reclame te maken. En waarschijnlijk het belangrijkst: nog meer dan kranten leunen deze titels op abonnees in plaats van advertenties.

Advertentiemarkt

Op de advertentiemarkt vallen namelijk de hardste klappen. Talpa kondigde als eerste aan ‘draconische maatregelen’ te nemen nu bedrijven hun advertentiebudgetten bevriezen en vorige week viel op deze site te lezen dat de toch al kwakkelende huis-aan-huisbladen het laatste zetje dreigen te krijgen. Die zijn immers zo goed als volledig afhankelijk van adverteerders.

Titels als AD, Trouw, Het Parool en de Volkskrant – alle onderdeel van DPG Media – hebben wat dat betreft minder te vrezen. Volgens Willem-Albert Bol, woordvoerder van DPG, is de advertentiemarkt goed voor gemiddeld 30 procent van de omzet. En die omzet is nu ook niet ineens verdampt: volgens Bol is april een ‘pittige’ maand met 35 procent minder omzet uit advertenties, ‘maar dat geldt nog niet voor het hele jaar. Dus ja, er zijn zeker uitdagingen, maar we blijven rustig en focussen op het doen van de juiste dingen.’

Barrière

Eén van die ‘juiste dingen’ is het overeind houden van de paywall. In een hoofdredactioneel commentaar schrijft het AD dat artikelen over hoe te zorgen voor de eigen gezondheid en die van anderen vrij beschikbaar blijven voor iedereen. Verhalen ‘die niet tot de eerste levensbehoeften behoren’, worden wel gemarkeerd als Premium en dus alleen toegankelijk met een abonnement. ‘Dat is wel zo netjes tegenover onze abonnees, die met hun bijdragen onze journalistiek levend houden.’ Waarna wordt benadrukt hoe veel tijd en werk journalistiek kost.

Trouw en de Volkskrant hebben een ander soort muur dan het AD (en Het Parool), daar kan iemand zonder abonnement iedere maand respectievelijk 5 en 7 artikelen lezen, ongeacht de lengte. Volgens Bol geldt voor die titels dezelfde argumentatie om deze barrière in stand te houden als bij het AD: kwaliteitsjournalistiek kost geld. In een bericht aan potentiële lezers, wijst de Volkskrant ook op het belang van abonnees in deze tijden: ‘Nu veel advertenties wegvallen hebben we het geld van onze lezers hard nodig om een redactie van tweehonderd mensen overeind te houden.’ Overigens stelt de Volkskrant wel het liveblog en de ‘Kijk verder’-producties open, waaronder een visualisatie over het belang van afstand houden en ‘Het coronavirus uitgelegd in 10 heldere vragen en antwoorden’.

Geen windeieren

Bij de andere grote krantenuitgever van Nederland, Mediahuis, wordt eenzelfde aanpak gehanteerd als bij DPG. Op de site van De Telegraaf is een groot deel van de berichten gratis beschikbaar en een deel premium. Op NRC.nl zijn het liveblog en vier overige stukken per maand vrij beschikbaar – en niet te vergeten de podcast NRC Vandaag. Een woordvoerder van Mediahuis noemt hiervoor soortgelijke redenen als DPG, en voegt hier aan toe dat online abonnementen een vlucht hebben genomen in de afgelopen weken. Betaalmuren leggen dus ook geen windeieren.

Met een aantal titels die al het nieuws over het coronavirus vrij beschikbaar stellen, een deel dat de meest essentiële informatie gratis maakt en een aantal dat lezers zelf een aantal artikelen laat uitkiezen, lijkt er een breed scala aan gratis coronanieuws voorhanden. Zeker aangezien de NOS, NU.nl, RTL Nieuws en de website van het RIVM kosteloos toegankelijk zijn. Misschien is het juist wel in het publieke belang dat sommige titels nu commerciële keuzes maken. Dan valt er in een wereld na corona ook nog iets te kiezen.

Lees ook:

Niet de brievenbussticker, maar corona dreigt huis-aan-huiskranten de laatste zet te geven