Robot of redacteur – ziet de lezer het verschil?
Nieuws | Wat zegt de wetenschap?
Het is niet moeilijk meer om een nieuwsbericht automatisch te laten genereren. Maar voordat zo’n ‘robotartikel’ online verschijnt, is er meestal nog een menselijke redacteur die een laatste slag slaat. Wat merkt de lezer eigenlijk van deze nabewerking?
Voor het maken van een nieuwsbericht kom je met generatieve AI een heel eind. ChatGPT en andere programma’s kunnen de nieuwsproductie voor een deel overnemen. De regioredactie van het AD spitst artikelen bijvoorbeeld toe op dorpen of steden door een programma lokale data te laten plakken in een door een redacteur geschreven basisartikel.
De rol van de journalist verandert hiermee. Die werkt niet langer van begin tot eind aan één verhaal, maar levert materiaal – data, contextuele informatie, anekdotes en quotes – waar de robot mee aan de slag kan. Meestal volgt daarna nog handmatige nabewerking. Sina Thäsler-Kordonouri, die promoveert aan de Ludwig-Maximilians-Universität in München, doet hier onderzoek naar. Eerder ontdekte ze Thäsler-Kordonouri dat redacteuren robotteksten vaak ondermaats vinden. Met hun nabewerking proberen ze het artikel begrijpelijker en leuker te maken. Maar heeft die extra moeite eigenlijk effect?
Experiment
In nieuw onderzoek onderzocht Thäsler-Kordonouri of lezers verschil merken tussen drie soorten artikelen: volledig door journalisten geschreven, automatisch gegenereerd, of automatisch gegenereerd én vervolgens handmatig nabewerkt. Hiervoor ging ze aan de slag met de data uit een experiment, dat ze voor eerder onderzoek met collega’s uitvoerden, waarin meer dan 4700 Britse nieuwsconsumenten drie varianten van eenvoudige data-artikelen te zien kregen. Na het lezen moesten ze de stukken beoordelen op aspecten als duidelijkheid, aantrekkelijkheid en lokale focus.
Wat bleek? Lezers merkten nauwelijks kwaliteitsverschillen tussen de volledig automatisch geschreven teksten en de nabewerkte versies. De handgeschreven artikelen scoorden wel iets beter, bijvoorbeeld op begrijpelijkheid. Lezers vonden geen van de drie soorten artikelen leuker dan de andere en bij alle drie de types oordeelden ze dat de teksten wel wat meer over lokale aangelegenheden mochten gaan.
Is nabewerken wel nodig?
Nabewerking lijkt dus weinig toe te voegen aan de beleving van het publiek. Lezers vinden stukken er niet begrijpelijker en aantrekkelijker door, zoals journalisten doorgaans hopen. Thäsler-Kordonouri ziet meerdere mogelijke verklaringen. Misschien zijn journalisten te terughoudend in hun aanpassingen, waardoor het eindresultaat nog te veel op de originele robottekst lijkt. Of ze richten zich bij het bijschaven op de verkeerde elementen, bijvoorbeeld op aantrekkelijkheid terwijl het publiek meer lokale focus wil.
Om de schaarse tijd van redacteuren optimaal te benutten, moeten redacties er goed over nadenken of robotartikelen wel nabewerking nodig hebben, schrijft Thäsler-Kordonouri. En zo ja, waar moet dan op gelet worden? Automatisering kan tijd besparen en helpen om producties beter aan te laten sluiten bij de wensen van het publiek, maar daarvoor moet wel duidelijk zijn: wat wil de lezer eigenlijk?
Over de auteur
