Robotjournalistiek bij ANP maakt verslaggever nog niet overbodig
Nieuws |Niet alle journalisten zullen direct enthousiast zijn als het gaat over robotjournalistiek. Wie wil er nu dat zijn werk door een computer wordt gedaan? ANP-hoofdredacteur Johan Groeneveld ziet technologie en algoritmes “absoluut niet” als een bedreiging. De term robotjournalistiek is wat hem betreft dan ook geen goede benaming voor de projecten waarmee hij bezig is. “Natuurlijk geloof ik niet dat journalisten zijn te vervangen door ‘robots’. Waar ik voor het ANP aan werk is een technologisch hulpmiddel voor onze redacteuren.”
Snellere berichtgeving
Groeneveld is sinds kort in gesprek met wetenschappers en softwareontwikkelaars om voor het ANP een tool te ontwikkelen die leidt tot geautomatiseerde berichtgeving. “Ik wil beschikking krijgen over slimme algoritmes die ons kunnen helpen om berichten sneller tot stand te laten komen. Het gaat dan over berichtgeving die gebaseerd is op gestructureerde data”, zegt Groeneveld.
De tool zal in eerste instantie gebruikt worden voor bijvoorbeeld sportuitslagen en beursinformatie. Neem bijvoorbeeld de beursindexen. Talloze malen per dag maakt het ANP berichten over het percentage plus of min waarmee een effectenbeurs opent of sluit en de koersbewegingen van specifieke beursfondsen. Zulke berichten zou je (deels) geautomatiseerd tot stand kunnen laten komen, legt Groeneveld uit.
Geen vertragingen meer
Bij sportuitslagen kan automatisering iets extra’s opleveren, zegt Groeneveld. Er zijn soms zoveel sportwedstrijden tegelijkertijd dat de ANP-redactie moet kiezen over welke wedstrijd het snelst een bericht wordt gemaakt. Door automatisering zouden vertragingen niet meer nodig zijn. “En als we door de tool na elke ronde van Max Verstappen in de Formule 1 direct – binnen seconden – een stukje tekst beschikbaar hebben gebaseerd op de beschikbare data, dan voegen we echt iets toe. Daar valt niet tegenop te tikken door verslaggevers.”
Onze redacteuren moeten de handen zo veel mogelijk vrij hebben voor het toevoegen van journalistieke waarde
De geautomatiseerde berichtgeving kan volgens Groeneveld de journalisten vrijspelen van “corvee-achtige taken” en het “monnikenwerk”. Algoritmes zijn adequater, sneller en zelfs minder foutgevoelig. Het is absoluut niet aan de orde dat het ANP met automatisering op redacteuren wil besparen, zegt Groeneveld. “Onze redacteuren moeten de handen zo veel mogelijk vrij hebben voor het toevoegen van journalistieke waarde: context, duiding, een goede quote halen. Dat is het doel.”
Als voorbeeld maakt hij voor wedstrijduitslagen onderscheid tussen ‘formeel sportnieuws’ en ‘materieel sportnieuws’. “Het formele sportnieuws met feitelijke uitslagen, tijdstippen en statistieken kan geautomatiseerd worden. Onze redacteuren kunnen zich dan bezighouden met het materiële sportnieuws, het echte nieuws, de inhoud.”
Waarde toevoegen
Voor financiële berichtgeving geldt volgens Groeneveld hetzelfde. Eenvoudige beursberichten kan het ANP wellicht deels automatiseren, maar jaarcijfers vragen bijvoorbeeld om een hele andere benadering. “Dat is nou in essentie een terrein waar onze journalisten heel erg veel waarde toevoegen. Door het stellen van de juiste vragen, de cijfers scherp onder de loep te nemen, door verbanden te leggen, door mistgordijnen door te prikken.”
Daarnaast is het niet de bedoeling dat automatisch tot stand gekomen berichten straks zonder tussenkomst van redacteuren in de ANP-berichtenstroom terechtkomen. “Het zal een berichtvoorstel zijn waar een redacteur zijn blik over laat gaan, hier en daar een aanvulling doet en vervolgens op de publicatieknop drukt.” Het internationale persbureau AP gebruikt wel een tool die automatisch publiceert. Groeneveld zegt dat het ANP zover nog niet is, ook omdat er nog geen praktijkervaring is opgedaan met een werkende tool. “Alles wat hier de deur uitgaat, moet het ANP-keurmerk dragen. De redactie moet zich daarvoor verantwoordelijk voelen. Maar ik sluit niet uit dat er een moment komt dat we de geautomatiseerde berichtenstroom zo vertrouwen dat we zeggen: dat kan zo naar buiten.”
Gemakzucht
Is er dan geen enkel bezwaar tegen geautomatiseerde berichtgeving? Het enige dat Groeneveld zich kan voorstellen is dat er een zekere mate van gemakzucht in het werkproces zou kunnen sluipen. “Als je zelf een bericht maakt, dubbelcheck je alles nog een keer goed. Klopt het wel? Is het coherent wat ik hier schrijf? Heb ik het goed geformuleerd?” Als berichtgeving deels geautomatiseerd wordt, kan bij dat deel gemakzucht optreden. Het is slechts een theoretische gedachte, zegt Groeneveld. Hij gelooft dat algoritmes een zegen zijn voor de journalistiek, en geen bedreiging. “Journalistiek is gebaat bij technologische vooruitgang. Laten we die vooral omarmen. Voorlopig gaan er geen robots met onze primeurs aan de haal.”
Foto boven door Arthur Caranta