Verschillende meningen in het nieuws: vindt de lezer dat betrouwbaar?
Nieuws | Wat zegt de wetenschap?Het belichten van verschillende perspectieven is een belangrijk journalistiek principe. Maar merkt het publiek het ook op als je veel verschillende visies aan bod laat komen? En heeft het effect op hoe betrouwbaar ze het nieuws vinden? Drie wetenschappers zochten het uit.
Een maatschappelijk debat zo eerlijk en breed mogelijk in kaart brengen: voor veel journalisten is het een belangrijk doel. Of het nu gaat over migratie, belastingregels of huisvesting, media willen meerdere kanten van een zaak belichten.
Ook in de wetenschap is er veel aandacht voor het beschermen en verbeteren van ‘nieuwsdiversiteit’: de verscheidenheid aan meningen, onderwerpen en sprekers die voorbij komen in het nieuws. Maar Kathleen Beckers, universitair docent politieke communicatie en journalistiek aan de Universiteit van Amsterdam, deed samen met twee collega-wetenschappers een stap terug: ‘Het is eigenlijk niet bekend of het publiek deze diversiteit wel opmerkt. Dan kun je als media nog zo je best doen, maar misschien mis je alsnog het doel.’
Experiment
Beckers en haar collega’s onderzochten of lezers het opmerken als een artikel meerdere standpunten bevat en of dat impact heeft op de geloofwaardigheid. Ze lieten ruim tweehonderd Vlamingen twee fictieve nieuwsberichten lezen, een over het Belgische koloniale verleden en een over de verhuur van vakantieaccommodaties. De deelnemers kregen een variant van beide artikelen te zien: een versie zonder duidelijk standpunt, een versie met slechts een standpunt of een versie met meerdere standpunten. Daarna vroegen de onderzoekers hoe divers en geloofwaardig de lezers de berichten vonden.
De lezers merkten geen verschil in diversiteit tussen artikelen zonder standpunt en met een enkel standpunt; beide vonden ze even divers. Het artikel met meerdere standpunten vonden ze wel meer divers.
Maar divers betekent niet per se betrouwbaar. Artikelen met slechts één standpunt vonden de deelnemers het meest betrouwbaar, maar alleen wanneer dit standpunt overeenkwam met hun eigen mening. Wanneer het eenzijdige artikel afweek van hun mening, vonden ze dit juist het minst betrouwbaar. En het artikel met meerdere standpunten viel tussen beide in.
Pleidooi
Het is dus niet klip en klaar dat het belichten van verschillende standpunten in de ogen van de lezer leidt tot een betrouwbaarder artikel. Maar, zo benadrukt Beckers, nieuwsdiversiteit wordt niet alleen gewaarborgd door het aantal perspectieven in één nieuwsbericht. ‘Mensen lezen over lange tijd meerdere berichten met verschillende standpunten. De beleving van nieuwsdiversiteit is in de praktijk ingewikkelder dan in ons experiment.’
Daarnaast ziet Beckers dat journalisten soms goede redenen hebben om niet alle standpunten in een discussie aan bod te laten komen, bijvoorbeeld bij klimaatopwarming: ‘Daarbij wegen niet alle meningen even zwaar.’
Toch ziet ze in haar onderzoeksresultaten een pleidooi voor diversiteit. ‘Het artikel met diverse standpunten wordt nog altijd geloofwaardiger bevonden dan een artikel dat tegen het standpunt van de lezer in gaat.’ En dat is een reden om diverse stemmen aan het woord te laten, meent ze: ‘Het nodigt uit tot lezen en stelt mensen, ook die met een sterke mening, bloot aan verschillende geluiden.’
