Waarom journalistiek aantrekkelijker moet worden
Nieuws |Longreads en documentaires zijn prachtige journalistieke vormen, maar niet iedereen heeft altijd de tijd en concentratie om daar goed voor te gaan zitten. Afleiding ligt op de loer. Is dit de reden dat artikelen steeds vaker worden opgevrolijkt met animaties, quizzen en tools? In andere woorden: dat het nieuws leuker en toegankelijker wordt gemaakt?
“Je hoeft journalistiek niet altijd half huilend te ervaren, het mag ook leuk zijn”, zegt Jerry Vermanen, journalist in het datateam van de KRO-NCRV. “Wij denken hier veel na over hoe we onderwerpen interactief kunnen uitleggen. En of er bijvoorbeeld game-elementen zijn die we in graphics kunnen verwerken.”
Opeens werd het bericht gedeeld als een malle, omdat er één leuk dingetje bij zat
Speelse elementen kunnen onderwerpen tot leven brengen die in een alledaagse vorm niet langer verrassen. Vermanen noemt de babynamen-tool van zijn vorige werkgever NU.nl. “Je kent die jaarlijkse berichtjes wel: ‘Lisa is de meest populaire meisjesnaam, Daan de populairste jongensnaam’. Op een gegeven moment hebben we een tooltje gemaakt om te zoeken op je eigen naam. Opeens werd het bericht gedeeld als een malle, omdat er één leuk dingetje bij zat.”
Aantrekkelijk
‘Leuke dingetjes’ worden ook volop ontwikkeld bij Kijk Verder van de Volkskrant: van quizzen tot uitlegvideo’s tot kattengifjes-generators. (Crossmediachef Kustaw Bessems vertelde er al eens over.)
Het doel van Kijk Verder is om verhalen die de krant maakt zo aantrekkelijk mogelijk te brengen, vertelt newsroom developer Hay Kranen. Een van de inspiratiebronnen daarvoor zijn games. “Games zijn op een unieke manier inherent aan digitale media, dus daar kijken we heel goed naar. Onze quizzen zijn een simpel voorbeeld van games, net als het Kattengifjes Memory.”
Het zijn eenvoudige voorbeelden, maar Nederlandse redacties hebben niet de slagkracht om volwaardige, complexe games te maken. Dat hoeft ook niet: in de gamewereld zijn allerlei kleine trucjes te leen die ook in de journalistiek werken. “De gebruiker beloningen geven, op knoppen laten klikken. Wat we bijvoorbeeld doen is dat we onder sommige artikelen een duimpje-omhoog- en een duimpje-omlaag-knop plaatsen, en verrassend veel mensen klikken daarop.”
Ook de eerdergenoemde babynamen-tool is in feite geïnspireerd op hoe games werken, zegt Vermanen. “In games heb je een doel en als je dat doel haalt krijg je er iets voor terug. Zo werkt die tool ook: je zoekt op je naam en je krijgt meteen feedback.”
Waarom?
Maar waarom is het belangrijk om de journalistiek op te leuken met geinige foefjes en speelse elementen? In de eerste plaats het feit dat je mensen mogelijk misloopt als je het niet doet. “Je kunt een fantastisch stuk schrijven, maar als het er ontoegankelijk uitziet zullen veel mensen het niet lezen”, zegt Kranen.
Hij noemt een recent Kijk Verder-verhaal over waterflesjes uit Hongkong. “Dat ging over ogenschijnlijk saaie onderwerpen als internationale handel en CO2-uitstoot, maar in deze vorm, met gifjes van dobberende waterflesjes en dergelijke, kreeg het meer dan 100.000 views.” Het bewijst volgens hem dat serieuze onderwerpen niet per se een serieuze vormgeving hoeven te hebben.
Vermanen noemt in dit verband een interactieve tool van The New York Times die simuleert hoe het is om van een minimumloon te leven. “Dat vinden mensen snel oninteressant, want het raakt hen niet. Maar als je er in plaats van een artikel een soort game van maakt, komt het wél aan.”
Waarom zou je je tot tekst beperken?
Aantrekkelijke vormen zijn ook een manier om de dooddoener ‘dat hebben we al eens gedaan’ te neutraliseren, zoals bij de babynamen-tool. Vermanen: “Een andere vertelvorm kan een onderwerp nieuw leven inblazen. Je ontdekt andere aspecten in het verhaal, en je kunt dat ook op een betere manier vertellen.”
Opleuken lijkt dus vooral een oplossing voor onderwerpen die in een gewone vorm, zoals tekst, minder snel hun weg vinden. Of die als gewoon artikel niet goed overkomen. Kranen noemt de ‘Votewiser’, over de vele gevallen waarbij Trump zichzelf tegensprak. “Je kunt dat gedrag van Trump toelichten in een traditioneel opiniestuk, maar dit is een betere vorm. Je laat mensen met eigen ogen zien dat hij letterlijk op dezélfde dag zichzelf tegenspreekt.”
Behalve om het verhogen van de impact en het bereik, gaat het ook om het vak zelf, besluit Vermanen: “Tekst is niet het enige gereedschap dat je als journalist ter beschikking hebt. Dus waarom zou je je daartoe beperken?”