Wilfred Takken: ‘Tijd om uiterst rechts te benoemen als uiterst rechts’
Nieuws | De Voorspellers
Wilfred Takken (58) is televisierecensent en verslaggever cultuur en media bij NRC. Eerder werkte hij bij dezelfde krant als theaterredacteur. Met Elisabeth Koning schreef hij Zwart op wit – twee eeuwen blackface in Nederland (2024).
‘Ik hoop dat we in 2026 uiterst rechts gaan benoemen als uiterst rechts. Je merkt dat de journalistiek daar geen zin in heeft, of het niet durft. Dat valt me met name op bij de NOS. Ze willen het hele land bedienen, links, rechts en uiterst rechts, en hebben zich het verwijt aangetrokken dat de publieke omroep ‘drie keer de Volkskrant’ zou zijn. Dus nu heet uiterst rechts daar vaak ‘conservatief’.
Man en paard noemen
Net als in de Fortuyntijd krijgt ieder probleem in de politiek nu een ‘migranteningang’. Huizentekort? Komt door migranten. Onveiligheid van vrouwen op straat? Migranten. Vaak nemen media die frames over óf gaan ze er serieus op in. In dat laatste geval wordt er soms bij gezegd: ‘uit cijfers blijkt dat dit bullshit is’, maar dat is zinloos. De leugens van uiterst rechts zijn zo groot en het zijn er zoveel dat je ze helemaal niet kunt weerspreken. Lees Dit is fascisme van Rosan Smits maar: het doel van fascisme is de waarheid van z’n belang ontdoen. Daar kun je met feiten niet tegenop. Het helpt niet om leugens te ontkrachten. Je moet ze negeren.
Ik wil niet alleen naar de publieke omroep wijzen, ook bij de kranten zie je de angst om man en paard te noemen. Bijvoorbeeld bij het benoemen van genocide, daar zijn op redacties eindeloze discussies over geweest. Het waanidee bestaat dat als je het over een genocide hebt, een rechter daarover geoordeeld moet hebben. Terwijl je het gewoon kunt opzoeken, de definitie is: het opzettelijk vernietigen van een groep mensen van een bepaalde afkomst of religie.
Wat ik ook echt hoop voor komend jaar, is dat klimaat weer op de journalistieke agenda komt. Als het in het Journaal gaat over droogte of een hittegolf, krijgen we er een plaatje bij van een strand of van iemand die een ijsje eet. ‘Lekker weer!’ In de tijd van Gerrit Hiemstra werd er dan nog bij gezegd: ‘Dit is de zoveelste warme dag van het jaar, we vestigen record op record’, maar dat is uit de mode.
Beter winkelen
Het zou ook fijn zijn als redacties in 2026 eindelijk diverser worden. Tien jaar geleden deed ik daar voor het eerst een onderzoekje naar: hoe wit zijn de redacties? Ik dacht toen: het is een kwestie van tijd voor de verhoudingen verbeteren. Maar de redacties waren destijds 98 procent wit en nu vermoedelijk 96 procent.
Hoe het beter kan? We gaan allemaal op diversiteitscursus, maar dat zet geen zoden aan de dijk. Je moet mensen van kleur op leidinggevende functies zetten. En beter ‘winkelen’. De landelijke dagbladen krijgen veel jonge redacteuren afgeleverd van de opleiding journalistiek aan de Universiteit van Amsterdam. Die zijn kant en klaar, ze kunnen alles al, maar het zijn allemaal witte studenten uit de middenklasse. Pas als je actief gaat werven op andere plekken, bijvoorbeeld bij economie of rechten, krijg je andere mensen binnen. Maar dan moet je ze ook intern opleiden en goed begeleiden, anders spartelen ze en gaan ze na een tijdje weer door de draaideur naar buiten.’
Portret: Chuan Ming Ong
De voorspellers 2026
Wat staat de journalistiek te wachten? We blikken vooruit op een nieuw jaar. Twaalf journalisten en andere mediakenners vertellen wat ze van 2026 verwachten. Bekijk ze allemaal.
Over de auteur
