Door Piet Bakker
Aan het eind van de jaren zeventig van de vorige eeuw telde Nederland negen opinieweekbladen. Nu zijn er daar nog twee van over. Vrij Nederland werd eind 2016 een maandblad, waardoor Elsevier en De Groene Amsterdammer in 2017 de enige twee overblijvende titels zijn.
De forse verliezen die deze sector tot vorig jaar kenmerkte lijken in 2016 tot het verleden te behoren. Totaal is er een marginaal verlies van 2 procent. De Groene zag de oplage stijgen, Elsevier noteerde een marginaal verlies, alleen Vrij Nederland leverde 13 procent in. Ook de maand/kwartaal-bladen verloren ‘maar’ 2 procent.
Elsevier heeft eind 2016 een nieuwe uitgever gekregen, ONE Business nam het blad – inclusief Beleggers Belangen – over van Reed Business, de Nederlandse tak van RELX, ook eigenaar van Elsevier Science, waardoor er nog steeds gesteggel is over de naam Elsevier. Voorlopig heet het blad nog Elsevier. De naam ONE is overigens ook al vergeven, dus dat is geen optie. Reed Business is nog voor een derde eigenaar van ONE Business, de rest is in handen van NSM (NewSkoolMedia).
Elsevier heeft in 2016 een betaalde oplage van 80.000. Vergeleken met 2015 (81.000) is dat bijna stabiel, de afgelopen tien jaar raakte Elsevier wel wel ruim 60.000 van de betaalde oplage kwijt. In 2007 had de titel een betaalde oplage van meer dan 140.000.
Vrij Nederland daalt vrijwel constant, tien jaar geleden was de betaalde oplage 47.000 – eind 2016 was daar 20.000 van over. Hoofdredacteur Ward Wijndels wil dat voor het maandblad verdubbelen.
De Groene maakt een constante groei door, van 13.000 tien jaar geleden naar 20.000 in 2016.

 
Gerekend vanaf 2000 verliezen de opinieweekbladen bijna 50% van hun oplage, maar dat komt ook doordat HP/De Tijd geen weekblad meer is. Als die titel niet wordt meegerekend, gaat het om een verlies van bijna 40% (van 200.000 naar 120.000).
Sinds de overstap van HP/De Tijd naar maandblad kennen we ook de categorie opiniemaanden in Nederland. HP/De Tijd eindigde haar weekbladperiode met 22.000 in 2012. De oplage klom naar 26.000 in 2013 en was 24.000 in 2016.
In 2013 lanceerde Elsevier ook een maandblad, Elsevier Juist. De oplage startte bij 12.000 en is nu 17.000. Het kwartaalblad Maarten concentreert zich ook op opinie. De oplage was 16.000 in 2016.

 
Vrij Nederland mag dan een permanent dalende oplage hebben, aan lezers ontbreekt het niet. Met 117.000 lezers bereikt elk exemplaar bijna zes lezers. Eén Groene wordt door vijf lezers gezien, Elsevier door bijna vijf. Maandbladen HP/De Tijd en Maarten bereiken vier lezers per exemplaar, Elsevier Juist minder dan drie.